Tag: onderzoek

Op 11 maart 2021 was het exact 1 jaar geleden dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de coronacrisis uitriep tot een pandemie. 2020 was een uitzonderlijk jaar waarin we kennis maakten met begrippen zoals: “lockdown”, “nationale veiligheidsraad”, “sociale bubbel” en “knuffelcontacten”. De crisis raakte ons allemaal, maar niet in het minst mensen met een zorgnood en hun mantelzorgers. HOGENT en Steunpunt Mantelzorg onderzochten  hoe mantelzorgers en hun zorgvragers de crisis beleefden. De resultaten liegen er niet om: 2 op 3 mantelzorgers ervaarden de zorg als zwaarder dan voor corona. De druk op mantelzorgers is toegenomen. Er is nood aan actie.

Vanaf het moment dat de eerste lockdown in voege ging, stond de telefoon en mailbox van Steunpunt Mantelzorg roodgloeiend. Mantelzorgers hadden veel vragen en zochten een plek om hun verhaal te vertellen. Een duidelijk signaal dat we niet konden negeren. Tegelijk bleef het in de media en bij het beleid  stil over wat mantelzorgers en mensen met een zorg- en ondersteuningsnood meemaakten. Mantelzorgers bleven in hun kot, onzichtbaarder dan ooit. Daarom sloegen Steunpunt Mantelzorg en het onderzoekscentrum 360° Zorg en Welzijn van HOGENT de handen in elkaar om via praktijkgericht onderzoek wetenschappelijk inzichten te krijgen omtrent de situatie van mantelzorgers en hun zorgvragers tijdens de coronacrisis. 

En wat blijkt? Het takenpakket van mantelzorgers nam toe en de (professionele) ondersteuning en hulp verminderde. De crisis zorgde bij mantelzorgers voor emotionele en psychische druk. Mantelzorgers gaven aan constant onder spanning te staan, slecht te slapen, kopzorgen te hebben en zich ongelukkig of depressief te voelen. Ook maakten mantelzorgers zich zorgen over de persoon waarvoor ze zorgden. Ze merkten meer depressieve gevoelens, geheugenproblemen en angst om ziek te worden op bij hun zorgvrager. Mantelzorgers gaven aan nood te hebben aan emotionele en praktische ondersteuning, informatie en advies, maar ook meer erkenning en waardering voor wat ze doen. Mantelzorg voelt vaak vanzelfsprekend aan en is daardoor te weinig zichtbaar in de samenleving.

Gedeelde zorg

Voor zorgvragers die thuis wonen viel een belangrijk deel van de professionele ondersteuning weg tijdens de eerste lockdown. Denk maar aan dagopvang, poetshulp en kinesitherapie. Ook de bezoekmomenten met de huisarts en specialisten daalden sterk. Dit zorgde voor heel wat moeilijkheden, angst en extra stress. Ook mantelzorgers moesten zich afzonderen in kleine bubbels en ervaarden hierbij onvoldoende emotionele en praktische steun vanuit de eigen omgeving. De belangrijke gedeelde zorg van professionele en niet-professionele ondersteuning (bv. buurman of vrienden), die even ademruimte en ontspanning biedt, viel weg.

Werk-zorg-leven balans

Ook de verschillende rollen die een mantelzorger opneemt (bv. de rol als zorgverlener, gezinshoofd, werknemer…), wogen zwaar door tijdens de coronacrisis . 1 op 4 mantelzorgers die aan het werk was, ervaarde de combinatie als moeilijk en 17% had nood aan verlof om de zorg te kunnen opnemen.

Aanbevelingen

Het onderzoek heeft dus enkele pijnpunten blootgelegd voor mantelzorgers en hun zorgvrager(s). Het is aan beroepskrachten in de zorg- en hulpverlening om te waken over de draagkracht en omstandigheden van mantelzorgers, maar evengoed aan de hele maatschappij. En het is de verantwoordelijkheid van de overheid om structurele randvoorwaarden te voorzien om mantelzorgers te ondersteunen en te omkaderen. Dat betekent inzetten op kwalitatieve, betaalbare en toegankelijke professionele zorg op maat (waaronder psychologische hulpverlening), flexibele verlofstelsels om zorg en werk te combineren, tegemoetkomingen en premies die verzekeren dat (mantel)zorg niet arm maakt en het ondersteunen van informerende, versterkende en verbindende activiteiten voor mantelzorgers op een lokaal niveau.

Ben je benieuwd naar het volledige onderzoek? Of kijk en luister je liever naar onze online webinar over het onderzoek, met getuigenissen van mantelzorgers? Surf dan naar https://steunpuntmantelzorg.be/mantelzorgblog/ en klik op het artikel ‘Webinar gemist? Bekijk de opname’. 
Het volledige onderzoeksrapport kan je hier bekijken.

Bronvermelding:
Lambotte, D., De Koker, B., De Bruyne, N. & De Witte, N. (2020).  De beleving van mantelzorgers in tijden van COVID-19 Onderzoeksrapport. Gent: Hogeschool Gent & Steunpunt Mantelzorg