Vanaf 1 september 2020 kan je als mantelzorger een erkenningsattest aanvragen bij je ziekenfonds. Dit erkenningsattest voor mantelzorgers staat ook bekend als het mantelzorgattest of het mantelzorgstatuut.
Er bestaan 2 types erkenningen:
- Type 1: een algemeen statuut
- Type 2: een statuut met sociale voordelen
Type 1: algemene erkenning mantelzorger
De algemene erkenning als mantelzorg opent voorlopig geen rechten of sociale voordelen.
De aanvraagprocedure
De procedure om deze erkenning aan te vragen is eenvoudig: de mantelzorger en zorgvrager vullen samen een verklaring op erewoord in en die dien je in bij het ziekenfonds van de mantelzorger. Met deze verklaring geef je aan dat jullie voldoen aan de volgende criteria:
- De zorgvrager heeft zorg en ondersteuning nodig door zijn of haar gezondheidssituatie of handicap.
- De mantelzorger geeft regelmatig hulp en ondersteuning, en doet dit niet vanuit haar beroep of als vrijwilliger. Het gaat bijvoorbeeld over het helpen bij maaltijden, wassen en aankleden, boodschappen doen, …
- Er is een vertrouwensrelatie of een nauwe affectieve of geografische relatie tussen de mantelzorger en de zorgvrager.
- De mantelzorger verblijft in België.
- De mantelzorger houdt rekening met de noden en levenswensen van de zorgvrager.
- Er is minstens 1 professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat in de zorg.
Je ziekenfonds verwerkt de gegevens en geeft je een attest.
Tip: Maak een kopie van de ingevulde verklaring op eer alvorens het terug te bezorgen aan het ziekenfonds. Zowel jouw naam, als de naam van de zorgvrager staan hierop. Sommige instanties vragen daarom om naast het mantelzorgattest ook een kopie van de verklaring op eer te bezorgen.
Type 2: de erkenning als mantelzorger met een sociaal voordeel
Deze erkenning is slechts 1 jaar geldig en heeft momenteel 1 federaal sociaal voordeel: het mantelzorgverlof dat je maximum 3 maand voltijds kan opnemen als werknemer of ambtenaar. Let op: sommige gemeentes koppelen ook gemeentelijke voordelen aan dit type statuut.
De criteria
Om deze erkenning te krijgen moet je als mantelzorger en zorgvrager voldoen aan een aantal criteria. Leeftijd is geen criterium, dus zowel volwassenen als kinderen en jongeren komen in aanmerking.
Voor de mantelzorger:
- Je verblijft in België.
- Je geeft doorlopend of regelmatig hulp en zorg aan de zorgvrager. En dat minstens 50 uur per maand of 600 uur per jaar.
- Je geeft die zorg niet vanuit je beroep of als vrijwilliger.
- Je houdt rekening met de noden en levenswensen van de zorgvrager.
- Er is minstens één professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat in de zorg.
Voor de zorgvrager:
- Je verblijft in België.
- Je verblijft niet in residentiële setting, zoals een woonzorgcentrum of voorziening voor personen met een handicap.
- Je zorg- en ondersteuningsnood is voldoende zwaar. Wat wil dat zeggen?
- Bij meerderjarige (ouder dan 21 jaar) zorgvragers moet je ten minste 12 punten op de graad van zelfredzaamheid voor de integratietegemoetkoming scoren. Die vaststelling kan gebeuren door de FOD Sociale Zekerheid, Medex of de adviserend arts van het ziekenfonds.
- Veel zorgvragers hebben al een vaststelling van zorgbehoefte laten uitvoeren. Je hoeft geen nieuwe vaststelling te laten uitvoeren in bepaalde gevallen. Bijvoorbeeld als je al een zorgbudget voor ouderen of een zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden ontvangt en voldoende punten op de inschaling scoorde.
- Als de zorgvrager minderjarig is, gelden de scores van het groeipakket (de vroegere kinderbijslag). Je moet ten minste 12 punten scoren of ten minste 6 punten in de derde pijler.
- In het kort: vraag na bij je ziekenfonds of de dienst maatschappelijk werk van je ziekenfonds of je in aanmerking komt en of je eerdere vaststellingen van zorgbehoefte geldig zijn voor deze erkenning.
De aanvraagprocedure
De mantelzorger en zorgvrager vullen samen een verklaring op erewoord in en die dien je in bij het ziekenfonds van de mantelzorger, samen met het bewijs van zorgbehoefte van de zorgvrager. Als je voldoet aan alle criteria zal het ziekenfonds je een attest geven.
Opgelet! Er kunnen maximaal 3 mantelzorgers per zorgvrager dit type erkenning aanvragen.
Het sociale voordeel: het mantelzorgverlof
Met het type 2 erkenningsattest kan je bij je werkgever mantelzorgverlof aanvragen. Je doet dit door een aangetekend schrijven of een brief te bezorgen aan je werkgever, met het bewijs van je erkenning als mantelzorger. Dit moet je minstens 7 dagen voor de ingangsdatum van het verlof, tenzij je een kortere periode overeenkomt met je werkgever.
Vanaf 1 september 2021 kan je als erkend mantelzorger (mantelzorgstatuut type 2) 3 maanden voltijds en 6 maanden deeltijds/halftijds mantelzorgverlof opnemen per zorgvrager.
Over je hele loopbaan kan je maximum 6 maanden voltijds mantelzorgverlof opnemen of 12 maanden als je het halftijds of deeltijds opneemt.
Einde van de erkenning
Beide types erkenning kunnen beëindigd worden als de volgende zaken zich voordoen:
- Op verzoek van de mantelzorger of de zorgvrager
- Bij overlijden van de mantelzorger of de zorgvrager
- Als de zorgafhankelijkheid beëindigd wordt
- Als de zorgvrager langer dan 90 dagen verblijft in een residentiële setting (woonzorgcentrum, voorziening voor personen met een handicap, …)
- Als de mantelzorger niet langer aan de erkenningscriteria voldoet
- Als de mantelzorger veroordeeld wordt voor geweld, mishandeling, oplichting of verwaarlozing.
Wijzigt jullie situatie en voldoe je niet langer aan de criteria, dan moet je dit aan je ziekenfonds melden.
Opgelet
De erkenningsattesten als mantelzorger hebben voorlopig geen invloed op je registratie bij de zorgkas (zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden) of het attest om als mantelzorger medische handelingen uit te voeren. Deze procedures staan los van elkaar.
Als mantelzorgvereniging is Steunpunt Mantelzorg ervan overtuigd dat een attest niet zaligmakend is. Ook al beantwoord je niet aan alle criteria van de erkenningsattesten, toch kan je nog steeds mantelzorger zijn. Ook dan verdien je ondersteuning en erkenning.