Ann Vandaele werkt al 26 jaar in woonzorgcentrum Curando Oost. Tijdens haar werk als referentiepersoon dementie merkte ze op dat mantelzorgers nood hadden aan een moment om tot zichzelf te komen: “Een koffietje, een wandeling… het kan zo simpel zijn, maar een mantelzorger komt er zelden aan toe”. Daarop nam ze zelf het heft in handen. Ze voorziet, in samenwerking met andere partners, een traject, genaamd Het Moment, met verschillende ontmoetingen voor mantelzorgers.
Hoe heb je het mantelzorgtraject opgestart?
“In 2012 zijn we eraan begonnen. Ik heb toen partners gezocht waarmee we een aantal keren hebben samengezeten over wie wat doet. Nu komen we 2 keer per jaar samen: 1 keer om het afgelopen jaar te evalueren en 1 keer om een voorprogramma op te maken. Ik merkte op dat het project een trekker nodig had. Op een gegeven moment heb ik gezegd: ‘Kom, we starten.’ Zo is het begonnen.”
Waar hebben mantelzorgers nood aan volgens jou?
“Mantelzorgers hebben af en toe ook eens nood aan een moment voor zichzelf. Tijdens een mantelzorgmoment laten we hen op verhaal komen. Iedereen heeft daarbij de keuze: je kiest zelf wat en of je iets vertelt. Niks moet. Je mag vooral jezelf zijn. Op zo een ontmoetingsmoment kunnen mantelzorgers ook hun expertise met elkaar delen. Zij zijn uiteindelijk de ervaringsdeskundigen. Daarnaast lucht het groepsgevoel op: je krijgt als mantelzorger het gevoel dat je er niet alleen voor staat.”
Wat bieden jullie aan?
“We wisselen activiteiten af: soms is het enkel voor mantelzorgers, op andere momenten doen we uitstapjes of bezoekjes voor de mantelzorger en de zorgvrager samen. Een ontspannende activiteit zoals kennismaking met hippotherapie (ofwel paardentherapie) bijvoorbeeld trekken we open voor beiden. Maar daarnaast zijn er infosessies enkel en alleen voor mantelzorgers. Daar krijgen zij alle aandacht en geven we info specifiek voor hun doelgroep.
Als woonzorgcentrum ondersteunen we de mogelijkheid voor mantelzorgers om aanwezig te zijn. We voorzien bijvoorbeeld dagopvang zodat de mantelzorger met een gerust hart naar ons ontmoetingsmoment kan komen.”
Hoe heb je de groep zien evolueren?
“In het begin was het belangrijk om een gevoel van vertrouwen en veiligheid te creëren. Nu komen mensen zelf af met voorstellen of ideeën. Dat maakt het leuk. Ik zie mensen zo openbloeien.
Ik zorg graag actief voor een gevoel van veiligheid. Zo zijn Nancy, onze vrijwilligster, en ik altijd aanwezig op een activiteit. In het begin wisselden we dat nog af, afhankelijk van bij welke partner er iets plaatsvond, maar dat werkte niet goed. Nu zijn wij gewoon vertrouwenspersoon en aanspreekpunt. Dat vertrouwen is echt nodig. Ik ben heel dankbaar dat Nancy erbij is gekomen. Zij leidt de groep mee in goeie banen. We vullen elkaar mooi aan.”
Vanwaar komt je motivatie?
“Goh, het is mij niet dat ze nodig hebben hé (lacht). Ze hebben vooral veel aan elkaar. Maar ik geniet er wel van als ik zie dat mensen opleven wanneer ze hier zijn. Ook nadat ze een partner of familielid hebben verloren, blijven mensen langskomen. Niet iedereen hoor, maar sommigen halen daar rust uit. Ik hoor mensen dan zeggen: “Hier mag ik er nog eens over spreken.” Dat is een goed voorbeeld van hoe het traject werkt: je wil mensen een veilig en vertrouwd gevoel geven. Voor mij is dat het belangrijkste. Ik merk ook dat mantelzorgers en zorgvragers gemakkelijker hun weg vinden tot bij mij.
Welke tips heb je voor wie een traject of vorming voor mantelzorgers wil opstarten?
“Persoonlijk aanspreken van mantelzorgers werkt nog het beste. Ik zeg dan bijvoorbeeld tegen een mantelzorger bij ons: “Dat zou iets zijn voor u”. En natuurlijk hebben we veel aan mond-tot-mondreclame: iemand van de groep die iemand anders meebrengt. Dat gebeurt soms.”
Reacties van de deelnemers:
“Het schept een band.”
“We kunnen vlot met elkaar babbelen.”
“De buitenwereld begrijpt niet altijd wat het betekent om mantelzorger te zijn. Hier is er meer begrip. Dat doet deugd.”
“En het is plezant. We maken veel plezier!”
“Zolang dat we kunnen, komen we af!”
Uitgelicht: bezoek hippotherapie op 16 mei
Op 16 mei gingen de mantelzorgers en zorgvragers mee op uitstap naar één van de partners van het traject, het Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus. Rozalien Lievens werkt er als één van de drie hippotherapeuten en legt aan mantelzorgers en zorgvragers uit welk effect hippotherapie heeft op mensen.
Rozalien: “Een paard helpt je om grenzen aan te geven, maar evenzeer om deze net te verleggen. Je komt ook terug naar het hier en nu. Een paard kan iemand echt doen openbloeien.”
Ook de mantelzorgers kiezen hun eigen afstand tot het paard terwijl ze geboeid toekijken.
“Al wat leeft, heeft aandacht nodig,” merkt een aandachtige mantelzorger op. Dat is net wat hier gebeurt tijdens een mantelzorgmoment. Aandacht voor elkaar. “Het hoeft niet altijd over mantelzorg te gaan”, legt Ann uit. “Het belangrijkste is dat er wederzijds respect en begrip is voor elkaar.”
