Categorie: Opinie

Een ontoelaatbaar businessmodel voor de zorg

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Deze open brief is een initiatief van Zorgnet Icuro.

De Franse overheid besliste recent om de commerciële rusthuisgroep Orpea via de staatsbank van het faillissement te redden. Begin 2022 kwam de groep zwaar in opspraak door het boek “De doodgravers” van journalist Victor Castanet. Sindsdien zijn de aandelen van het beursgenoteerde bedrijf in vrije val en blijft er een gigantische schuldenberg achter. In ons land legde Orpea op 16 februari een toekomstplan op tafel om de rusthuisgroep te redden. Daarvoor is 90 miljoen euro nodig. Van waar dat geld moet komen, is op dit moment helemaal nog niet duidelijk. Wel zeker is de sluiting van drie woonzorgcentra in Vlaanderen en zeven in Brussel.

De Orpea-crisis maakt het debat over zorg als een commercieel product weer brandend actueel. Blijven we toelaten dat je op zorg ongebreideld winst kan maken, met alle risico’s daaraan verbonden? Vinden we het normaal dat commerciële bedrijven kwetsbare mensen en medewerkers in de kou laten staan wanneer het op een bepaald moment te weinig opbrengt of te veel gaat kosten?

Commercieel: what’s in a name?

Vooreerst even in herinnering brengen dat er drie types woonzorgcentra bestaan in Vlaanderen: de openbare woonzorgcentra (beheerd door een lokaal bestuur), de social profit woonzorgcentra (die meestal de rechtsvorm van een vzw hebben) en de commerciële spelers op de markt. For profit of commerciële woonzorgcentra hebben een duidelijk winstprincipe voor ogen zoals dat geldt in de bedrijfswereld. Ze maken winst op hun activiteiten die ze onder de vorm van dividend uitkeren aan hun aandeelhouders. Via allerhande ondoorzichtige vastgoedconstructies en financiële spitsvondigheden slagen ze erin om veel geld te verdienen en door te sluizen naar onderliggende structuren of gelieerde bedrijven.  

De meeste commerciële woonzorgcentra maken deel uit van internationale groepen, die ook vaak beursgenoteerd zijn. Ze vormen een almaar groter deel binnen het totale aanbod van woonzorgcentra in Vlaanderen.  In 2013 bedroeg hun marktaandeel van het totaal aantal erkende woongelegenheden nog 18,5%, in 2020 was dat al 27%. Let wel: er zijn ook woonzorgcentra met een (nep) vzw-statuut die deel uitmaken van een commerciële groep. Ook zij behoren tot de “for profit” sector.

De commerciële woonzorgcentra weten goed door te rekenen aan de gebruiker. Uit de jaarlijkse dagprijsmeting van het Agentschap Zorg en Gezondheid van mei 2022 blijkt dat de gewogen gemiddelde dagprijs in een openbaar woonzorgcentrum 60,6 euro bedroeg, in een social profit woonzorgcentrum 61,9 euro en in een commercieel woonzorgcentrum 69,6 euro. Een bewoner betaalt dus in een commercieel woonzorgcentrum algauw per maand ruim 250 euro meer dan in de andere types.  Ondanks hun hogere dagprijzen zetten de commerciële woonzorgcentra minder personeel in.

Businessmodel: profit before people

Commerciële woonzorgcentra hangen met dure contracten vast aan vastgoedinvesteerders van wie ze de gebouwen huren.  Het commerciële businessmodel in de ouderenzorg stoot nu meer en meer op zijn grenzen. Bij minstens drie grote commerciële groepen stapelen de schulden zich op. Met vooral bij Orpea een zeer precaire situatie.  Jaren geleden werd door vastgoedmaatschappijen zwaar geïnvesteerd in een sector waarvan men dacht dat het de kip met de gouden eieren zou zijn, dankzij de gegarandeerde instroom van steeds meer ouderen in een sterk vergrijzende samenleving. Covid en het aanhoudende en structurele personeelstekort deden dit winstgevende model kantelen. De vastgoedinvesteerders willen hun kapitaal verder zien renderen en eisen hoge huren. Steeds meer besparen op personeel haalt de lat van de minimumkwaliteit verder naar beneden. De woonzorgcentra kunnen hun contracten niet meer nakomen en zitten zo in de wurggreep van hun aandeelhouders.

De mogelijke gevolgen voor de mensen, voor bewoners én personeel, zijn niet te overzien. Zij zijn de slachtoffers wanneer het misloopt. En ook de belastingbetaler. Want de overheid zal niet anders kunnen dan bijspringen. Net zoals bij de bankencrisis. Toen werd duidelijk wat er gebeurt bij een al te groot vertrouwen in het zelfregulerend vermogen van de marktprincipes. De torenhoge winsten vloeiden in de wonderjaren naar de investeerders. Maar toen de zeepbel uiteenspatte mocht de overheid, en dus de belastingbetaler, opdraaien voor de verliezen. Dat is in de zorg niet anders. Het is privé-investeerders niet te doen om de mensen en de zorg, maar om rendement. De winstlogica eist altijd haar rechten op. Ten koste van de meest kwetsbaren.

In een recent gestemde motie vragen de Vlaamse volksvertegenwoordigers het Rekenhof om een onderzoek te doen naar de financiële stromen van de woonzorgcentra. Hiermee schuiven ze het probleem netjes door naar de verdere toekomst. Terwijl er NU een probleem is dat om doortastende maatregelen vraagt. Alle aanbieders in de sector moeten verplicht worden om voor beleid en burgers hun financiële en bestuurlijke werking transparant te maken, volgens een opgelegde uniforme boekhouding. Dat vraagt een dringende herziening van een aantal artikels in het woonzorgdecreet van 2019. Hiermee langer wachten is schuldig verzuim. De situatie is nu precair in de ouderenzorg, maar de commercialisering is aan een opmars bezig in alle sectoren van zorg en welzijn. Laat de middelen in de vorm van subsidies door de overheid integraal naar de zorg en de medewerkers gaan, en niet doorstromen naar de vastgoedfondsen of aandeelhouders.

Ondertekenaars

Stefaan Berteloot (Zorggezind), Paul Callewaert (Solidaris), Margot Cloet (Zorgnet-Icuro), Caroline Copers (Vlaams ABVV), Naomi De Bruyne (Steunpunt Mantelzorg), Jan De Maeseneer (em. Universiteit Gent), Ann Demeulemeester (Zorggezind), Mark De Soete (Okra), Ann De Sutter (Universiteit Gent), Hendrik Delaruelle (Vlaams Welzijnsverbond), Hilde Deneyer (Vlaams Apothekersnetwerk), Piet Hoebeke (Universiteit Gent), Johan Leman (Foyer), Mark Leys (VUB), Koen Lowet (Vlaamse Vereniging Klinisch Psychologen), Olivier Remy (ACV Puls), Marleen Roesbeke (SOM), Mark Selleslach (ACV Puls), Matthias Somers (Denktank Minerva), Else Tambuyzer (Vlaams Patiëntenplatform), Johan Van Eeghem (BBTK), Gijs Van Pottelbergh (Academisch Centrum voor Huisartsengeneeskunde KU Leuven), Luc Van Gorp (CM), Karin Van Mossevelde (i-mens), Nils Vandeweghe (Vlaamse Ouderenraad), Dirk Verleyen (Axxon), Peter Wouters (Beweging.net)

Jonge mantelzorgers in het hoger onderwijs: ondersteuning op maat is nodig

Posted by on in Blog, Onderzoek, Opinie, Persbericht

“Ik ben de topsporter van mijn gezin”

Op mantelzorg staat geen leeftijd. Eerder onderzoek toonde aan dat 1 op 3 jongeren tussen 18 en 25 jaar zorg opneemt voor iemand in diens omgeving [1]. Toch is deze groep mantelzorgers niet zichtbaar. Niet in de maatschappij, maar ook niet in het hoger onderwijs. Daar willen HOGENT, Erasmushogeschool Brussel en Steunpunt Mantelzorg verandering in brengen. De resultaten van hun project en onderzoek geven voedingsbodem aan de acties in het Vlaams Mantelzorgplan 2022-2024 om ondersteuning op maat te geven aan jonge studerende mantelzorgers.

In 2021 startten de 2 hogescholen en de mantelzorgvereniging met een project en studie over jonge mantelzorgers in het hoger onderwijs. Prof. Benedicte De Koker, coördinator van het onderzoekscentrum 360° zorg en welzijn van HOGENT licht toe: “Informele zorg is een belangrijke pijler in ons werk als onderzoekscentrum. Zo deden we in 2020 een studie naar de beleving van mantelzorgers van de COVID-19-crisis en werkten we mee aan de evaluatie van het Vlaams Mantelzorgplan 2016-2020. Tegelijk stelden we vast dat er aan onze eigen hogeschool nog verbetering mogelijk was in de zichtbaarheid en ondersteuning van jonge mantelzorgers. We startten daarom met een traject en daaraan gekoppeld onderzoek.”

De resultaten van het onderzoek zijn ontluisterend. 55 procent van de jonge studerende mantelzorgers ervaart de combinatie tussen studie en mantelzorg als moeilijk tot zeer moeilijk. In de infographic staan de andere resultaten. Een van de deelnemende studenten zegt: “Ik ben de topsporter van mijn gezin”. Alleen wordt die grote inspanning niet op een structurele manier erkend in de hogescholen. “De studie toont hoe onbekend mantelzorg is, maar ook hoe nodig het is om aan ondersteuning van studerende mantelzorgers te werken. Dit onderzoek maakt het mogelijk om veranderingsprocessen in de hogescholen in gang te zetten.”, vult Minne Huysmans van Erasmushogeschool Brussel aan.

Verandering vraagt draagvlak, bij directie, lesgevers, trajectbegeleiders, etc. En het onderzoek toont aan dat die er is, zegt Freya Ponteur van HOGENT, die het onderzoek leidde: “We hebben drie belangrijke groepen bevraagd: studenten, trajectbegeleiders en lesgevers. Ik was aangenaam verrast dat lesgevers ervoor openstaan om bepaalde ondersteunende maatregelen toe te kennen aan studerende mantelzorgers, en niet alleen tijdens de examens maar ook tijdens het jaar. Het vraagt veel van lesgevers om extra ondersteuning te bieden, maar de bereidheid is er.”

Met de onderzoeksresultaten kunnen HOGENT en Erasmushogeschool Brussel hun eigen ondersteuningsbeleid verder uitwerken. “Toch zou het jammer zijn, mocht het bij deze twee hogescholen blijven”, meent Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg. “Er studeren aan elke hogeschool en universiteit jonge mantelzorgers. Die jonge mantelzorgers moeten we stimuleren om hun studie af te maken en ondersteunen zodat ze zich goed in hun vel voelen. ”

HOGENT, EhB en Steunpunt Mantelzorg zien het nieuwe Vlaams Mantelzorgplan van Minister Crevits als een ideale opportuniteit om de geleerde lessen uit te dragen over alle Vlaamse hoger onderwijsinstellingen. De drie organisaties willen zich dan ook engageren om dit onderdeel van het Mantelzorgplan mee uit te werken.

Onderzoek:
Freya Ponteur
Naomi De Bruyne, Benedicte De Koker, Minne Huysmans, Matti Joos, Deborah Lambotte, Angelika Putman, Joeri Van den Brande, Elfie Van Ranst, Pieter Vanreybrouck

360° Zorg en Welzijn – HOGENT & EhB – Steunpunt Mantelzorg

Contact HOGENT
Freya Ponteur,
0486/76.96.86
Freya.ponteur@hogent.be
www.hogent.be

Contact Erasmushogeschool Brussel
Minne Huysmans
0479 52 29 91
Minne.huysmans@ehb.be
www.erasmushogeschool.be

Contact Steunpunt Mantelzorg
Naomi De Bruyne
0493 16 58 92
naomi.debruyne@steunpuntmantelzorg.be 
www.steunpuntmantelzorg.be

[1] Bracke, M., Mortelmans, D., Declercq, A., Raeymaeckers, P., De Koker, B., Heylen, L. (2022). Zorgenquête 2021: Inhoudelijk rapport. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Posters onderzoek:
(1) ervaring studerende mantelzorers.
(2) ervaring lesgevers.

Advies nieuwe wetsvoorstellen over het mantelzorgstatuut

Posted by on in Blog, Nieuws, Opinie

Federaal Parlement vraagt Steunpunt Mantelzorg om advies over 2 nieuwe wetvoorstellen:

  • Aanpassing van het mantelzorgstatuut en versoepeling opname van het mantelzorgverlof;
  • Wetsvoorstel tot wijziging van de duur van het mantelzorgverlof

Aanbevelingen:

Steunpunt Mantelzorg moedigt de wetgevende initiatieven aan om het bestaande mantelzorgstatuut en het daaraan gekoppelde mantelzorgverlof uit te breiden en te versoepelen. De combinatie tussen werk en mantelzorg is voor heel wat mantelzorgers uitdagend. Verlofstelsels die op maat van de werk- en zorgsituatie kunnen ingezet worden, zijn essentieel voor de draagkracht en de werk-zorg-levensbalans van mantelzorgers. Bovendien verzekeren ze dat mantelzorgers terug kunnen instappen in de arbeidsmarkt als de zorg evolueert of beëindigd is.

De voorgestelde aanpassingen aan de wetgeving zijn positief. Toch missen we nog een aantal belangrijke aspecten. Hieronder een korte samenvatting:

  • Mantelzorg stopt niet aan de deur van een woonzorgcentrum, psychiatrische voorziening of voorziening voor personen met een handicap. Ook mantelzorgers die zorgen voor iemand die in een residentiële setting verblijft, heeft recht op erkenning.
  • De aanvraagprocedure voor het statuut met sociaal voordeel is niet laagdrempelig genoeg. Je moet heel wat documenten in orde brengen wat leidt tot teveel administratief geregel.
  • Om de mantelzorgerkenning met sociaal voordeel te krijgen, moet de zorgzwaarte (aantal punten medische criteria) al bijzonder groot zijn. Met de huidige voorwaarden valt een groep mantelzorgers uit de boot. 
  • Meer versoepeling in het opnemen van mantelzorgverlof is positief. Maar de duur van het mantelzorgverlof komt niet tegemoet aan de reële noden. Je kan 6 maanden voltijds mantelzorgverlof opnemen over je hele loopbaan. Terwijl onderzoek aantoont dat mantelzorgers gemiddeld 10,9 jaar zorgen.
  • De uitkering die je ontvangt als je mantelzorgverlof opneemt is laag. Mantelzorgers die verlof opnemen, moeten financieel dus inboeten. We merken op dat meer vrouwen dan mannen mantelzorger zijn en mantelzorgverlof opnemen, met gevolgen voor hun financiële afhankelijkheid.
  • We merken op dat het gebrek aan sociale voordelen of andere ondersteuningsmaatregelen, gekoppeld aan de erkenning als mantelzorger, in de praktijk de indruk wekt dat deze erkenning een louter administratieve procedure met symbolische erkenning is. Daarmee komt de huidige wetgeving niet tegemoet aan de beoogde ondersteuning in het federaal mantelzorgbeleid en de oorspronkelijke doelstelling. 

Nieuw Vlaams Mantelzorgplan

Posted by on in Blog, Nieuws, Opinie

Bouwen aan een verbindend mantelzorgbeleid

Mantelzorg komt steeds hoger op de politieke agenda. Het recent opgemaakte Vlaams Mantelzorgplan is daar het bewijs van. Met Steunpunt Mantelzorg werkten we hier actief aan mee. We legden de eisen en noden van mantelzorgers op tafel en formuleerden met de andere betrokken partners concrete acties. Ook bij de uitvoering van het plan blijven we erop waken dat jullie noden vervuld worden.

De geboorte van een nieuw Mantelzorgplan

Dit nieuwe plan is niet het eerste in haar soort. Van 2016 tot 2020 was er al een Vlaams Mantelzorgplan met als doel mantelzorgers te ondersteunen. In 2021 evalueerden academici en de overheid dit eerste plan zodat een nieuw plan daadkrachtiger kon zijn. Steunpunt Mantelzorg werkte mee aan de evaluatie en nam deel aan de denkdagen voor de opmaak van het nieuwe plan. Het nieuwe Mantelzorgplan loopt van 2022 tot 2024 en bevat 2 grote pijlers. Enerzijds het erkennen en herkennen van mantelzorgers en anderzijds deze mensen ondersteunen. Kwaliteit van leven van de mantelzorger staat hierbij centraal. In totaal zijn er 18 acties geformuleerd om dat te realiseren.

Mantelzorgers erkennen en herkennen

Mantelzorgers zijn nog te vaak onzichtbaar. Ook al zorgt 1 op 3 Vlamingen ouder dan 18 jaar voor iemand uit zijn omgeving, toch zien we niet voldoende wat zij doen. Het Mantelzorgplan wil hier verandering in brengen.

Een van de acties wil beroepskrachten in de zorgsector bewust maken van de rol van mantelzorgers. Op bepaalde scharniermomenten, zoals bij een diagnose in een ziekenhuis of een verhuis naar een woonzorgcentrum, moeten zij mantelzorgers meer betrekken. Ook moeten ze sneller aandacht hebben voor mantelzorgers en hen wijzen op hun rechten en het hulpaanbod.

Heel wat mantelzorgers vinden maar moeilijk de juiste informatie voor hun situatie. De administratieve berg die je als mantelzorger moet overwinnen, is groot. Administratieve vereenvoudiging is daarom een speerpunt in het plan. Net zoals een centrale informatieplek via www.mantelzorgers.be.

Mantelzorgers ondersteunen

Om mantelzorg vol te kunnen houden, heb je extra helpende handen nodig. Van beroepskrachten in de zorg, maar ook van vrijwilligers. Het Mantelzorgplan benadrukt daarom het belang van meer en betere professionele zorg die mantelzorgers ondersteunt.

Heel wat mantelzorgers combineren de zorg met hun job. Om hen te ondersteunen is er flexibiliteit en een mantelzorgvriendelijke bedrijfscultuur nodig. Daarom bevat het Mantelzorgplan ook acties richting werkgevers, vakbonden en de VDAB. Daarnaast hebben werkende mantelzorgers ook flexibele en toegankelijke verlofstelsels nodig om tijdelijk voltijds of gedeeltelijk het werk te kunnen stoppen. Er bestaan nu al heel wat verlofstelsels waar mantelzorgers een beroep op kunnen doen, zoals verlof medische bijstand, mantelzorgverlof, tijdskrediet of palliatief verlof. Deze zijn echter niet voldoende bekend en toegankelijk. Ook daar wil het Mantelzorgplan verandering in brengen.

Een ander speerpunt van het plan is het ondersteunen van de draagkracht van mantelzorgers. Het plan schuift daarom psychologische begeleiding van mantelzorgers naar voren als actie, net als het samenkomen met en het ontmoeten van andere mantelzorgers. Er is al een mooi aanbod van vormingen en mantelzorgcafés in Vlaanderen. Het plan wil dit verder versterken. Niet alle gemeentes hebben immers al evenveel aandacht voor mantelzorgers.

Aanbevelingen Steunpunt Mantelzorg

Als mantelzorgvereniging staan we positief ten opzichte van de aandacht die de overheid heeft voor mantelzorg. Het nieuwe Mantelzorgplan bevat heel wat positieve acties waar we ons volmondig in kunnen vinden. Toch zien we nog een aantal hiaten. De doelstellingen en acties zijn erg ambitieus, maar weinig concreet uitgewerkt. Bovendien is 2024 is niet meer veraf. Zullen mantelzorgers als het plan afloopt in 2024 effectief beter erkend en ondersteund zijn? Wat kan er op die termijn nog gerealiseerd worden?

Als belangenvereniging voor mantelzorgers spelen we onze rol om het plan te concretiseren. Uiteraard in het belang van mantelzorgers. We zullen deelnemen aan de verschillende werkgroepen, steeds op basis van jullie noden en ideeën. Zo hebben we onder meer op ons event ‘Kom op adem’ op 22 juni input van de deelnemers verzameld. Wij maakten hiervan een rapport en bezorgden het aan de overheid. Daarnaast nemen we jullie suggesties ook mee in de verdere gesprekken met het beleid. We horen ze dus graag!

Heb jij een suggestie om het Mantelzorgplan te verbeteren? Stuur ons jouw ideeën door via info@steunpuntmantelzorg.be.
Het volledige Mantelzorgplan 2022 – 2024 kan je terugvinden via deze link: Mantelzorgplan 2022-2024.pdf (mantelzorgers.be)

Beschouw mantelzorgers als zorgverleners en geef hen ook prioritair een tweede boosterprik

Posted by on in Blog, Nieuws, Opinie, Persbericht

Mantelzorgers als prioritaire groep.

Persbericht – 07.2022

Steunpunt Mantelzorg pleit ervoor om ook mantelzorgers een tweede boosterprik te geven. Eerder deze week riep Zorgnet Icuro op om medewerkers in de zorg prioritair een boosterprik te geven. Steunpunt Mantelzorg vraagt de Hoge Gezondheidsraad om ook mantelzorgers als zorgverleners te beschouwen. Maar liefst 80% van de langdurige zorg wordt door mantelzorgers opgenomen. Zij hebben schrik om de persoon te besmetten waarvoor ze zorgen en zitten met de handen in het haar wanneer ze zelf uitvallen door een coronabesmetting.

Steunpunt Mantelzorg sluit zich aan bij de oproep van Zorgnet Icuro. Het aantal coronabesmettingen zit in stijgende lijn en het najaar moet nog komen. De doorgedreven vaccinatiecampagne heeft zijn nut bewezen, maar het effect van de laatste boosterprik begint te tanen. Daarom is het noodzakelijk om zorgverleners nu prioritair een boosterprik te geven.

In de vorige vaccinatiecampagnes werden mantelzorgers niet als prioritaire groep beschouwd. Nochtans staan zij in voor 80% van de langdurige zorg. Onderzoek van Steunpunt Mantelzorg en HOGENT toont aan dat mantelzorgers zeer bezorgd zijn over een mogelijke besmetting. 80% van de mantelzorgers is ongerust dat de zorgvrager corona zal krijgen en 60% dat ze zelf corona zullen krijgen.

In het onderzoek getuigde een mantelzorger anoniem:

“Ik heb zelf 3,5 weken geworsteld met corona, mijn man die dementie heeft kon niet voor mij zorgen. Er was geen eten in huis waardoor ik 4 kilo ben afgevallen.”

Naomi De Bruyne, coördinator Steunpunt Mantelzorg: “Mantelzorgers hebben dezelfde vragen en angsten als beroepskrachten. Wie zal de zorg overnemen als de mantelzorger uitvalt? En wie zorgt voor de mantelzorger zelf wanneer die besmet is?”

Daarom ondersteunt de mantelzorgvereniging de oproep van Zorgnet Icuro, maar pleit ze met aandrang om mantelzorgers als zorgverleners te beschouwen en hen een boosterprik te geven.

“Ze zijn een cruciale en onmisbare schakel in de zorg. Laten we leren uit de eerdere ervaringen en mantelzorgers niet opnieuw door een storm van vragen en bezorgdheden laten gaan. Ook zij willen veilig kunnen zorgen. We hopen dan ook de Hoge Gezondheidsraad mantelzorgers zal meenemen in hun advies over een tweede boosterprik,” besluit Naomi De Bruyne.

Lees ons artikel ook via: 

Steunpunt Mantelzorg vraagt ook tweede boosterprik voor mantelzorgers | Binnenland | hln.be

Pleidooi: extra ondersteuning van chronisch zieke kinderen en hun ouders.

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg, werd gisteren (online) uitgenodigd om de commissie welzijn van het Vlaams Parlement toe te spreken. Ze hield een pleidooi waarin ze meer aandacht vroeg naar specifieke ondersteuning en zorg voor chronisch zieke kinderen en hun ouders.

Wanneer een chronisch ziek kind en de ouders in het ziekenhuis verblijven worden ze omringd door specialisten die dag en nacht voor hen klaarstaan. Het ziekenhuis is dan voor hen een veilige en vertrouwde omgeving. Die veilige omgeving valt (vaak) weg wanneer het kind het ziekenhuis mag verlaten. De gespecialiseerde zorg van het ziekenhuis is er niet meer en de ouders hebben het gevoel er alleen voor te staan. Dit zorgt voor heel wat stress en kopzorgen bij ouders en bij betrokken personen. Er is nood aan gespecialiseerd professionele hulp om niet alleen medische handelingen goed toe te passen maar ook om het kind en de ouders terug de kans te geven om het leven terug op te nemen. Kinderen en ouders verdienen de juiste zorg en ondersteuning op het juiste moment, in de thuisomgeving, op school en op de werkplek.

“Je zoekt geen zorg voor je kind met een chronische ziekte enerzijds en hulp voor je gezin anderzijds. Je zoekt een oplossing voor alles tegelijk.” (Sihem, mama van Kenza).

Helaas wringt daar het schoentje. Niet elke crèche, school of buitenschoolse opvang wil of heeft de mogelijkheid om een kindje met een chronische aandoening toe te laten. Terwijl het net wél belangrijk is voor kinderen om te kunnen spelen, leren en ontdekken met andere leeftijdsgenootjes. Ook voor de ouders is de situatie allesbehalve evident. Naast de zorgtaken moet je terug aan het werk, je moet op zoek naar de juiste ondersteuning in het complexe zorglandschap, je hebt een partnerrelatie, je wil terug deelnemen aan het sociale leven, je wil terug ‘mama’ of ‘papa’ zijn (en niet enkel zorgverlener), enzoverder. Als ouder en mantelzorger wil je geen oplossing voor één aspect maar voor al deze aspecten.

Een veelzijdige ondersteuning waarbij mantelzorgers geholpen worden op verschillende aspecten van hun leven is daarom noodzakelijk:

  • Thuisverpleegkundigen die gespecialiseerde zorg aan huis kunnen geven;
  • Gezinszorg om het huishouden en de alledaagse ondersteuning draaiende te houden;
  • Crèches en scholen waar chronisch zieke kinderen zorg kunnen krijgen;
  • Een werkgever die flexibel is;
  • Verlofstelsels die zorg en werk mogelijk maken.

Zorg is maar één puzzelstukje van het leven. Kinderen moeten kind kunnen zijn. Net als ouders vooral ouders moeten kunnen zijn.

De hoorzitting is te herbekijken via deze link.

De hoorzitting werd georganiseerd naar aanleiding van een conceptnota voor nieuwe regelgeving over de invoering van verpleegkundige respijtzorg in het thuismilieu voor chronisch zieke kinderen. Ingediend door Freya Saeys, Maurits Vande Reyde, Gwenny De Vroe, Jean-Jacques De Gucht, Steven Coenegrachts en Stephanie D’Hose.

Persbericht: Dag van de Mantelzorg

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Een botanische tuin door en voor mantelzorgers.

Op 23 juni zetten we traditiegetrouw mantelzorgers in de bloemetjes. Een welverdiende merci voor alle zorg die ze opnemen voor iemand die hen lief is. Maar mantelzorgers bedanken is niet voldoende. Steunpunt Mantelzorg, Liever Thuis LM en Coponcho pleiten voor structurele ondersteuning op verschillende vlakken, het hele jaar door. “Wij willen geen verwelkte bloemen na de actiedag, maar een botanische tuin aan ondersteuning voor mantelzorgers. Een tuin waarin mantelzorgers ook de vruchten kunnen plukken van een goed beleid.”

Als je partner, kind, ouder, vriend of buur ziek wordt of een handicap, psychische problematiek of andere zorgbehoefte heeft, rol je in mantelzorg. Het voelt vanzelfsprekend en normaal aan om je dierbare te ondersteunen en te helpen. Dat doet maar liefst 1 op 5 Vlamingen.[1]

Hoewel ruim 8 op 10 mantelzorgers een goed gevoel heeft bij hun mantelzorg, zelfs in COVID-tijden, is het voor hen niet altijd evident om die zorg op te nemen en te blijven dragen[2]. Soms komt het welzijn en de gezondheid van de mantelzorger onder druk te staan door de zorgzwaarte en de verschillende rollen die ze combineren. Hun draagkracht is niet oneindig. Steun op maat is nodig. En liefst structureel.

Structurele steun

We zien goede beleidsinitiatieven ontspruiten. Bijvoorbeeld de middelen voor zorgzame buurten in Vlaanderen, waar zorg gedeeld wordt door formele en informele spelers. Of het nieuwe Vlaams Mantelzorgplan dat in opmaak is. Ook op federaal niveau leeft het thema mantelzorg. Sinds de lancering van de officiële erkenning voor mantelzorgers op 1 september 2020 vroegen reeds meer dan 10.000 mantelzorgers een statuut aan. Veel mantelzorgers blijven echter met een leeg gevoel achter door de vele hiaten in deze wetgeving. Zo geven mantelzorgers aan dat de wetgeving te ingewikkeld is, vooral een administratieve procedure is, en het mantelzorgverlof niet op maat gemaakt is van mantelzorgers.

En daar knelt nog teveel het schoentje. Wij hebben als mantelzorgverenigingen de expertise en kennis over hoe die botanische tuin aan ondersteuning verzorgd kan worden. Die expertise hebben we opgebouwd doorheen jaren nauw contact met allerhande mantelzorgers. Zo hebben we een goed zicht op welke voedingsstoffen nodig zijn om er een sterke en levendige tuin van te maken voor mantelzorgers. We weten bijvoorbeeld dat mantelzorgers snakken naar flexibele verlofstelsels die het zowel praktisch als financieel haalbaar maken om werken en zorgen te combineren. Toch worden wij, en dus ook de stem van de mantelzorger, te weinig gehoord.

We vragen dan ook meer inspraak bij de opmaak, implementering,  opvolging en evaluatie van beleidsinitiatieven zoals het mantelzorgstatuut, het Vlaams dementieplan en het Vlaams Mantelzorgplan. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat het mantelzorgstatuut wel een volwaardige erkenning biedt en sociale rechten geeft aan mantelzorgers. En kunnen we van het Vlaams dementieplan en het Vlaams Mantelzorgplan echte instrumenten maken die de randvoorwaarden creëren om het mantelzorgbeleid van de komende jaren in volle bloei te laten komen.

Contact Steunpunt Mantelzorg
Naomi De Bruyne, 0493 16 58 92
naomi.debruyne@steunpuntmantelzorg.be
www.steunpuntmantelzorg.be

Contact Liever Thuis LM
Mario Schelfhout, 02 542 87 09
Mario.schelfhout@lm.be
www.lieverthuislm.be

Contact Coponcho
Sarah Van den Bogaert,
0474 38 61 82
Sarah.vandenbogaert@coponcho.be
www.coponcho.be

[1] SVR. (2015). Informele zorg in Vlaanderen in dalende lijn? Vlaams Overheid.
[2] Lambotte, D., De Koker, B., De Bruyne, N. & De Witte, N. (2020).  De beleving van mantelzorgers in tijden van COVID-19 Onderzoeksrapport. Gent: Hogeschool Gent & Steunpunt Mantelzorg. Te raadplegen via: Hogeschool Gent Onderzoek mantelzorgers tijdens coronaperiode

PERSBERICHT: Prioritering mantelzorgers in de vaccinatiestrategie

Posted by on in Mantelzorg en corona, Nieuws, Opinie, Persbericht

De vaccinatiestrategie: wat met de mantelzorger?

Neem mantelzorgers mee op als prioritaire groep.

Van de kleine klusjes en ondersteuning tot de grote zorgen: mantelzorgers maken het verschil voor onze ouderen, personen met een handicap of (chronische) ziekte. Toch staan ze nergens vermeld in de vaccinatiestrategie. Het Vlaams Mantelzorgplatform, de overkoepelende organisatie van de zes erkende mantelzorgverenigingen, trekt aan de alarmbel. We pleiten ervoor om mantelzorgers samen met de risicopatiënten te vaccineren.

De COVID-19-crisis treft vele mensen hard. Nu de derde golf aan de horizon opdoemt, is het vaccin voor veel mensen een houvast om vol te houden. We hunkeren naar gezelligheid, mensen om ons heen en vrijheid. Het vaccin belooft beterschap.

De overheid maakt terecht een plan van aanpak, om mensen in de zorg en risicogroepen eerst te vaccineren. Voor hen zijn de gevolgen van de pandemie des te ingrijpend. Als Vlaams Mantelzorgplatform zien we echter één grote ontbrekende groep: de mantelzorgers.

Mantelzorgers zorgen voor een dierbare die door een handicap, chronische ziekte, ouderdom, psychische kwetsbaarheid of een andere aandoening hulp nodig heeft. Het kan gaan over hulp in het huishouden, bij administratie, vervoer, persoonlijke zorg, emotionele steun, enz. Naar schatting zijn er in Vlaanderen meer dan 600.000 mantelzorgers.

Druk op mantelzorg toegenomen tijdens crisis

De maatregelen zorgden ervoor dat de formele zorg en de hulp uit het eigen netwerk deels is weggevallen. Daardoor nemen mantelzorgers tijdens deze crisis meer taken op dan voorheen. Ze combineren deze taken veelal met hun gezin, studies en/of werk. Een recente studie van Lambotte et al. (2020[1]) stelt dat de crisis de werk-zorg-leven balans van veel mantelzorgers drastisch verstoort, en ze hierdoor veel druk en stress ervaren. 1 op 3 mantelzorgers slaapt slecht door kopzorgen en voelt zich depressief. En de helft van de mantelzorgers zegt continu onder spanning te zijn.

De angst op besmetting is bij deze groep groot. 82.4% van de mantelzorgers rapporteren in de studie angstig te zijn dat hun naaste corona zal krijgen en 61% is angstig zelf besmet te worden.

Cruciale schakel in de zorg

De vaccinatiestrategie gaat voorbij aan de cruciale rol die mantelzorgers opnemen in de zorg. Naar schatting 80% van alle langdurige zorg in Europa wordt opgenomen door mantelzorgers (Hoffmann & Rodrigues, 2010). Als een mantelzorger ziek wordt of uitvalt door quarantaine, kan dit dramatische gevolgen hebben voor de persoon die zorg nodig heeft. Het beschermen van de mantelzorger draagt dan ook bij aan het extra beschermen van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood. De mantelzorger kan immers de zorg en ondersteuning blijven opnemen, al dan niet complementair aan de professionele hulp. We garanderen zo zorgcontinuïteit voor de meest kwetsbare mensen tijdens deze COVID-19-crisis en verlichten extra druk bij de professionele zorgverleners.

Erkenning door vaccinering

Het Vlaams Mantelzorgplatform vraagt erkenning voor de cruciale rol die mantelzorgers opnemen door hen mee op te nemen als prioritaire groep in het vaccinatiebeleid. Het is voor ons belangrijk dat alle mantelzorgers, zowel zij die naasten begeleiden in collectiviteiten als in thuiscontext, hoog op de agenda staan.

We beseffen dat mantelzorgers een zeer omvangrijke en heterogene groep omvatten en dat het in de huidige context moeilijk is om hen in zijn volledigheid en op een snelle en efficiënte manier in kaart te brengen. Daarom vragen we om in eerste instantie mantelzorgers samen met de risicopatiënten met onderliggende gezondheidsproblemen te vaccineren, en meer specifiek de mantelzorger die behoort tot de gezinsbubbel of het knuffelcontact van de patiënt.

Het Vlaams Mantelzorgplatform stelt zich steeds constructief op om verder na te denken over de praktische implementering.

Onderzoek HOGENT & Steunpunt Mantelzorg: coronacrisis zet mantelzorgers onder druk
Volledig rapport van het onderzoek

Opiniestuk Steunpunt Mantelzorg en i-mens: reactie maatregel mantelzorg

Posted by on in Mantelzorg en corona, Opinie

Op dinsdagavond 27 oktober viel het M-woord voor de eerste keer op een persconferentie van de Vlaamse (of federale) overheid. De overheid erkende dat Mantelzorgers een cruciale rol opnemen in de zorg, des te meer in deze gezondheidscrisis. Toch stellen we als mantelzorgvereniging een aantal vragen bij één specifieke maatregel: mantelzorgers mogen overnachten in woonzorgcentra, om het personeel te ‘ontzorgen’.

We kunnen er niet omheen. De druk op de woonzorgcentra en de andere zorgorganisaties in ons land neemt toe. De dijk staat op breken. Personeel valt uit door ziekte, quarantainemaatregelen en burn-out. Terwijl de zorgen in de maatschappij stijgen. We moeten zoeken naar oplossingen om de zorg bij te staan, dat staat buiten kijf.

Sommige mantelzorgers zullen graag een handje toesteken en helpen waar kan. Dat doen zij vaak al jaar en dag. Maar zij kunnen zorgverleners niet ‘ontzorgen’, zorg overnemen of de gaten in het personeelsbestand opvullen. Mantelzorgers ervaren immers dezelfde druk als beroepskrachten in de zorg.

Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg licht toe: ‘In de eerste golf ervaarde twee op drie mantelzorgers de zorg als zwaarder dan ervoor (Zie: onderzoek HOGENT in samenwerking met Steunpunt Mantelzorg). De rek van het elastiekje was op, zoals een mantelzorger dat zelf zo treffend zei. Ons pleidooi is daarom steeds geweest: betrek en waardeer mantelzorgers, beschouw hen als volwaardige partners in de zorg en heb oog voor hun psychosociaal welzijn. Het is positief dat mantelzorgers nu zichtbaarheid krijgen voor wat ze doen. Maar deze nieuwe maatregel roept meer vragen dan oplossingen op. Moeten mantelzorgers ook zorg opnemen voor andere bewoners dan hun familielid? Welke omkadering krijgen ze om die zorgen te geven? Zijn ze op dat moment niet eerder vrijwilliger dan mantelzorger, waar ook een overeenkomst en verzekering bij hoort? Moeten ze betalen voor hun bed en krijgen ze eten? Is er ruimte bij het personeel om mantelzorgers emotioneel te ondersteunen, gezien de grote nood die daar is? En hoe zorg je dat deze overbelaste groep niet nog dieper moet graven in de eigen reserves?’

We maken ons bovendien zorgen over de emotionele druk die mantelzorgers zullen ervaren bij het maken van de beslissing om te overnachten. Zo goed als elke mantelzorger wil de beste zorg voor zijn of haar zorgvrager, en wil tegemoet komen aan de wensen en verwachtingen van de zorgvrager. Maar mantelzorgers hebben vaak nog een job, een gezin en andere verantwoordelijkheden. Schuif je die allemaal opzij voor de zorg? En met welke gevolgen.

Steunpunt Mantelzorg en thuiszorgorganisatie i-mens hopen dat er snel een plan van aanpak komt voor de omkadering van deze maatregel, in overleg met de mantelzorgverenigingen en andere relevante partners. Karin Van Mossevelde, algemeen directeur van i-mens vult aan: “We hopen ook dat er een meer omvattend plan is om personeel in de zorg te ontzorgen. Mantelzorgers kunnen en doen veel, maar zullen de dijkbreuk alleen niet tegenhouden. Idem dito trouwens voor de professionele medewerkers van de thuiszorg bij i-mens en andere thuiszorgorganisaties. Ook zij verdienen een vermelding en vooral ontzorging.”

Meer weten?

Foto: Kenny Luo via http://www.unsplash.com

Maak mantelzorgers zichtbaar in het zorgverhaal

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Onze coördinator, Naomi De Bruyne hield samen met Sarah Pardon, stafmedewerker mantelzorg i-mens een pleidooi voor de erkenning van mantelzorgers in het zorgverhaal. Hun opinie verscheen in de themabijlage over ‘Leven met kanker’ van De Standaard.

Het volledige artikel kan je hier downloaden:

Opiniestuk-mantelzorgers-erkennen-in-het-zorgverhaalDownload

Beknopt:

Bij een kankerdiagnose ga je als familie of vriend door een intens proces van verandering. Ineens ben je mantelzorger. Niet aan de zijlijn, maar in het oog van de storm. Je staat samen met je geliefde en andere zorgverleners schouder aan schouder in de vuurlinie. Maar toch neem je een heel specifi eke plek in en leg je jouw eigen traject af. En daar moet oog voor zijn. Vanuit de omgeving, maar zeker ook vanuit de beroepskrachten die betrokken zijn.

Foto blog: Käännöstoimisto Transly via unsplash.com