Categorie: Persbericht

Memorandum

Posted by on in Persbericht

Memorandum Mantelzorg

Vlaams Mantelzorgplatform, 23 juni 2023

We vragen een gecoördineerd beleid om mantelzorgers te ondersteunen.

Zet daarom in op:

Automatische rechtentoekenning en administratieve vereenvoudiging

Zorg voor administratieve vereenvoudiging en automatische rechtentoekenning waar mogelijk.  Rechten en sociale voordelen zijn versnipperd over de verschillende overheden en beleidsdomeinen. Het maakt het voor mantelzorgers een kluwen aan administratieve planlast. Daarbij is er risico op onderbescherming, zeker voor mantelzorgers in kwetsbare situaties (kansarmoede, beperkte digitale vaardigheden of gezondheidsvaardigheden, …). Als mantelzorgverenigingen vragen we automatische rechtentoekenning, bijvoorbeeld tussen de Vlaamse Sociale Bescherming (VSB), het mantelzorgstatuut en gemeentelijke initiatieven als de gemeentelijke mantelzorgpremie. Momenteel moet je voor heel wat premies, zoals het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden of de gemeentelijke mantelzorgpremie, zelf actief een aanvraag indienen.

Identificatie en registratie van mantelzorgers

Identificeer en registreer mantelzorgers, met het oog op rechtentoekenning. De identificatie en registratie van mantelzorgers is een belangrijke stap om automatische rechtentoekenning te realiseren.

Er bestaat geen allesomvattende database in België waarin mantelzorgers geregistreerd zijn. Tijdens de COVID-19-crisis was dit een reden om geen prioritaire vaccinaties aan mantelzorgers te geven. We pleiten om deze database te realiseren, onder andere met gegevens uit VSB en het federaal mantelzorgstatuut. Maar bijvoorbeeld ook uit de verschillende zorgverloven van de RVA (tijdskrediet met zorgmotief, verlof medische bijstand, mantelzorgverlof, …). De database moet zo allesomvattend mogelijk zijn, vertrekkend vanuit de definitie van mantelzorg zoals gedefinieerd in het woonzorgdecreet van 15 februari 2019:

Mantelzorger: de natuurlijke persoon die vanuit een sociale en emotionele band een of meer personen met verminderd zelfzorgvermogen, niet beroepshalve maar meer dan occasioneel, helpt en ondersteunt in het dagelijkse leven.

Deze ruime definitie laat toe dat zoveel mogelijk mantelzorgers geregistreerd en gekend zijn. Bij de toekenning van rechten pleiten we wel voor diversifiëring. Rechten moeten op maat van de situatie van de mantelzorger en de zorgbehoevende toegekend worden.

Investeer in professionele zorg en welzijn

Investeer in professionele zorg en welzijn, met het oog op ondersteuning van mantelzorgers. Mantelzorgers ervaren nu al de gevolgen van het nijpende personeelstekort in ziekenhuizen, de thuiszorg, poetshulp, de woonzorgcentra… Toegankelijke en kwalitatieve zorg is een patiëntenrecht, maar bij uitbreiding ook een noodzaak voor mantelzorgers om de zorg vol te houden.

We vragen hier specifiek investeringen in respijtzorg voor mantelzorgers, zoals dagverzorgingscentra, thuiszorg, kortverblijf, etc.

Federale voorstellen

Verlofsystemen voor een goede werk-mantelzorg-leven balans

 Evalueer de verlofsystemen voor mantelzorgers met oog op vereenvoudiging, stroomlijning en meer flexibiliteit. Er bestaan heel wat verlofsystemen voor mantelzorgers, met elk eigen voorwaarden, aanvraagprocedure en vervangende uitkeringen. Wij pleiten voor een grondige evaluatie van de verlofsystemen. Daarbij vragen we ook aandacht voor het inkomensverlies dat mantelzorgers ervaren bij het opnemen van zorgverlof. De uitkering van de RVA moet voldoende hoog zijn.

Vlaamse voorstellen

Betaalbaarheid van zorg

In woonzorgcentra:

Maak de beschikbare informatie over kwaliteit en prijs van woonzorgcentra meer toegankelijk voor het publiek opdat ze op basis hiervan meer geïnformeerde keuzes kunnen maken. Koppel eventuele prijsversoepelingen aan een grotere transparantie van de financiële huishouding van de WZC. Momenteel is er bij gebrek aan boekhoudkundige eenduidigheid geen zicht op hoe de middelen worden aangewend, en wat er wegvloeit naar (buitenlandse) aandeelhouders en commerciële spelers. Bewoners van woonzorgcentra konden niet genieten van de federale energiepremies omdat ze collectief gehuisvest zijn. Nochtans werd de stijgende energiekost doorgerekend in de dagprijs. Hou bij toekomstige regelingen rekening met de specifieke situatie van bewoners van woonzorgcentra.

In de thuiszorg:

Garandeer het recht op zorg in Vlaanderen. Mantelzorgers geven aan dat ze vaak wel hulp willen inschakelen, maar dat het voor hen niet altijd financieel mogelijk is om een beroep te doen op voldoende professionele hulp. Waar elke Vlaming recht heeft op dienstencheques en de overheid de toegankelijkheid hiervan promoot, geldt niet hetzelfde voor zorg. Het gevolg is dat sommige mensen die nood hebben aan zorgverlening eerder poetshulp met dienstencheques inschakelen omdat dit in hun situatie betaalbaarder is.

Financiële ondersteuning

Mantelzorgers ondervinden negatieve financiële gevolgen omwille van de zorg die zij opnemen, bijvoorbeeld doordat de kosten van de zorg oplopen of doordat ze genoodzaakt zijn hun werktijd te verminderen. Mantelzorgers hebben bijkomende financiële ondersteuning nodig.

  • Koppel het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden aan de indexevolutie, zoals dit al gebeurd is voor het zorgbudget voor ouderen. In 2023 verhoogde het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden voor het eerst in meer dan 10 jaar van 130 tot 135 euro. Dit terwijl de kost die samenhangt met een zorgbehoefte en mantelzorg gestegen is.
  • Het verlof om medische bijstand, het palliatief verlof, het tijdskrediet voor zorg aan hulpbehoevende familieleden en het mantelzorgverlof zijn stelsels aangeboden door de federale overheid. De Vlaamse overheid versterkt dit in de privésector (zowel profit als social profit) door bijkomende aanmoedigingspremies. Dankzij deze verlofstelsels kunnen mantelzorgers tijd vrijmaken voor zorg en worden ze hierbij financieel ondersteund. Veel mensen vallen echter uit de boot voor de Vlaamse aanmoedigingspremies. Een betere afstemming tussen deze premies, het tijdskrediet en de thematische verloven is nodig. Dat kan door een volledige koppeling.

Erkende verenigingen voor mantelzorgers en gebruikers

De komende 20 jaar zal de vergrijzing van ons land een piek kennen. Er zullen meer ouderen zijn dan ooit te voren. De maatschappelijke relevantie van mantelzorg valt in die context niet te ontkennen.

Mantelzorg is onbetaalde zorg die je geeft aan iemand uit je omgeving. Het is evenwel niet gratis. In het Vlaams Mantelzorgplan 2022-2024 lezen we:

Onderzoek van Desmedt et al. (2016) geeft een indicatie van de economische waarde van mantelzorg in het Vlaams gewest. Als alle uren die mantelzorgers aan hulp spenderen zouden worden betaald, dan betekent dat volgens hun simulatiemodel een jaarlijkse kost van 11,38 miljard euro. Tegelijk heeft mantelzorg ook een maatschappelijke en menselijke kost, bijvoorbeeld wanneer mantelzorgers door overbelasting ziek worden en terugvallen op de ziekteverzekering. De impact van mantelzorg op de ziekteverzekering in het Vlaams Gewest wordt door Desmedt et al. (2016) geraamd op 0,6 miljoen euro per dag. Deze schatting is gebaseerd op de aanname dat 6% van de werkende mantelzorgers ziek is geworden door de zorgbelasting. Idealiter kan het bedrag van deze kost dus beter geïnvesteerd worden in preventieve en ondersteunende maatregelen om mantelzorgers beter te erkennen, ondersteunen en begeleiden.

Een belangrijke actor in het ondersteunen en erkennen van mantelzorgers zijn de mantelzorgverenigingen. Onze organisaties hebben de opdracht om mantelzorgers te verbinden, te versterken en te waarderen. Daarnaast zetten we in op belangenbehartiging en sensibilisering over mantelzorg.

Als mantelzorgverenigingen zijn we een belangrijke schakel in de organisatie van geïntegreerde zorg, waarbij we oog hebben voor de levensdoelen, wensen en noden van de mantelzorger. Met als uiteindelijke doel de mantelzorger beter te gaan ondersteunen. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat de extra opdrachten uit het woonzorgdecreet van 15 februari 2019 gepaard gingen met eenzelfde subsidiëring. We hebben sinds het ontstaan van de mantelzorgverenigingen geen verhoging van subsidies gekregen. We vragen een realistische subsidiëring van de erkende verenigingen die in verhouding staat tot de opdrachten en het bereik.

Lokale voorstellen

Veerkracht

Bevorder kennis over en het gebruik van psychologische ondersteuning zoals hulpverlening op maat, psycho-educatie, informatiebijeenkomsten of lotgenotencontacten. We vragen daarbij bijzondere aandacht voor de mantelzorgers die moeilijker bereikbaar zijn (jonge mantelzorgers, mantelzorgers met migratieachtergrond, mantelzorgers in armoedesituaties).

Regierol

Het lokale niveau heeft een belangrijke verbindende en faciliterende rol in de ondersteuning van mantelzorgers. Lokale besturen die in co-creatie met mantelzorgverenigingen en andere relevante partners een lokaal aanbod aanbieden, creëren merkbare meerwaarde voor mantelzorgers. We vragen lokale besturen om deze rol op te nemen.

Brussel

De onderbescherming van mantelzorgers in Brussel is een aanslepend probleem.

  • Promoot de Vlaamse Sociale Bescherming en de bijhorende zorgbudgetten.
  • Spoor de Brusselse gemeentes aan om mantelzorg in het beleid op te nemen en lokale ondersteuning te voorzien.

Meer info? Neem contact op met het Vlaams Mantelzorgplatform:

  • Johan Tourné, voorzitter Vlaams Mantelzorgplatform, johan.tourne @samana.be
  • Naomi De Bruyne, ondervoorzitter Vlaams Mantelzorgplatform, naomi.debruyne@steunpuntmantelzorg.be

Knelpuntennota mantelzorgverenigingen

Posted by on in Blog, Nieuws, Opinie, Persbericht

Elk jaar krijgen we de opdracht om, samen met de andere erkende mantelzorgverenigingen, een knelpuntennota op te stellen en te publiceren. Dit is een rapport waarin de belangrijkste en meest gesignaleerde problemen, aangegeven door mantelzorgers en zorgvragers, samengevat staan.

Hoe gaan we te werk?

We trachten via verschillende kanalen informatie te verzamelen. We gaan op zoek naar wat er leeft bij mantelzorgers (jong én oud) en wat de noden, wensen en problemen zijn. We verzamelen deze informatie via verschillende kanalen:

  • Via (online) vragenlijsten;
  • Via onze praatgroepen en infosessies (rechtstreeks contact met de mantelzorger/zorgvrager);
  • Via ons jaarlijks evenement: ‘Kom op adem’
  • Via focusgroepen: waarbij meerdere mantelzorgers samenkomen om over een bepaald thema binnen mantelzorg te praten;
  • Via onze telefoonlijn – 078 77 77 97: mantelzorgers (en zorgvragers, professionals…) kunnen ons elke werkdag bellen met vragen of bezorgdheden);
  • Via mail (info@steunpuntmantelzorg.be);
  • Via onze sociale media: facebook.com/steunpuntmantelzorg.be en www.instagram.com/steunpuntmantelzorg.be 
  • Via mantelzorgraden.

De belangrijkste en meest gesignaleerde problemen, aangehaald door mantelzorgers, hebben we onderverdeeld in verschillende thema’s:

1) Financiële ondersteuning
2) Mantelzorg en werk
3) Woonzorgcentrum en assistentiewoningen
4) Toenemend tekort aan zorgverstrekkers, welzijnswerkers en zorgpersoneel in de thuiszorg, woonzorgcentra en ziekenhuizen
5) Post-corona-stress bij mantelzorgers
6) Respijtzorg (tijd om te ontspannen)
7) Laagdrempelige psychologische ondersteuning (zelfzorg)
8) Jonge mantelzorgers (combinatie zorg-studeren)
9) Gezondheidsvaardigheden (gebruik van gezondheidsapps, digitalisering van diensten…)

Alle noden, wensen en problemen worden per thema uitgebreid beschreven in de knelpuntennota . Je kan het rapport via volgende link raadplegen:

KNELPUNTENNOTA 2022

Een ontoelaatbaar businessmodel voor de zorg

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Deze open brief is een initiatief van Zorgnet Icuro.

De Franse overheid besliste recent om de commerciële rusthuisgroep Orpea via de staatsbank van het faillissement te redden. Begin 2022 kwam de groep zwaar in opspraak door het boek “De doodgravers” van journalist Victor Castanet. Sindsdien zijn de aandelen van het beursgenoteerde bedrijf in vrije val en blijft er een gigantische schuldenberg achter. In ons land legde Orpea op 16 februari een toekomstplan op tafel om de rusthuisgroep te redden. Daarvoor is 90 miljoen euro nodig. Van waar dat geld moet komen, is op dit moment helemaal nog niet duidelijk. Wel zeker is de sluiting van drie woonzorgcentra in Vlaanderen en zeven in Brussel.

De Orpea-crisis maakt het debat over zorg als een commercieel product weer brandend actueel. Blijven we toelaten dat je op zorg ongebreideld winst kan maken, met alle risico’s daaraan verbonden? Vinden we het normaal dat commerciële bedrijven kwetsbare mensen en medewerkers in de kou laten staan wanneer het op een bepaald moment te weinig opbrengt of te veel gaat kosten?

Commercieel: what’s in a name?

Vooreerst even in herinnering brengen dat er drie types woonzorgcentra bestaan in Vlaanderen: de openbare woonzorgcentra (beheerd door een lokaal bestuur), de social profit woonzorgcentra (die meestal de rechtsvorm van een vzw hebben) en de commerciële spelers op de markt. For profit of commerciële woonzorgcentra hebben een duidelijk winstprincipe voor ogen zoals dat geldt in de bedrijfswereld. Ze maken winst op hun activiteiten die ze onder de vorm van dividend uitkeren aan hun aandeelhouders. Via allerhande ondoorzichtige vastgoedconstructies en financiële spitsvondigheden slagen ze erin om veel geld te verdienen en door te sluizen naar onderliggende structuren of gelieerde bedrijven.  

De meeste commerciële woonzorgcentra maken deel uit van internationale groepen, die ook vaak beursgenoteerd zijn. Ze vormen een almaar groter deel binnen het totale aanbod van woonzorgcentra in Vlaanderen.  In 2013 bedroeg hun marktaandeel van het totaal aantal erkende woongelegenheden nog 18,5%, in 2020 was dat al 27%. Let wel: er zijn ook woonzorgcentra met een (nep) vzw-statuut die deel uitmaken van een commerciële groep. Ook zij behoren tot de “for profit” sector.

De commerciële woonzorgcentra weten goed door te rekenen aan de gebruiker. Uit de jaarlijkse dagprijsmeting van het Agentschap Zorg en Gezondheid van mei 2022 blijkt dat de gewogen gemiddelde dagprijs in een openbaar woonzorgcentrum 60,6 euro bedroeg, in een social profit woonzorgcentrum 61,9 euro en in een commercieel woonzorgcentrum 69,6 euro. Een bewoner betaalt dus in een commercieel woonzorgcentrum algauw per maand ruim 250 euro meer dan in de andere types.  Ondanks hun hogere dagprijzen zetten de commerciële woonzorgcentra minder personeel in.

Businessmodel: profit before people

Commerciële woonzorgcentra hangen met dure contracten vast aan vastgoedinvesteerders van wie ze de gebouwen huren.  Het commerciële businessmodel in de ouderenzorg stoot nu meer en meer op zijn grenzen. Bij minstens drie grote commerciële groepen stapelen de schulden zich op. Met vooral bij Orpea een zeer precaire situatie.  Jaren geleden werd door vastgoedmaatschappijen zwaar geïnvesteerd in een sector waarvan men dacht dat het de kip met de gouden eieren zou zijn, dankzij de gegarandeerde instroom van steeds meer ouderen in een sterk vergrijzende samenleving. Covid en het aanhoudende en structurele personeelstekort deden dit winstgevende model kantelen. De vastgoedinvesteerders willen hun kapitaal verder zien renderen en eisen hoge huren. Steeds meer besparen op personeel haalt de lat van de minimumkwaliteit verder naar beneden. De woonzorgcentra kunnen hun contracten niet meer nakomen en zitten zo in de wurggreep van hun aandeelhouders.

De mogelijke gevolgen voor de mensen, voor bewoners én personeel, zijn niet te overzien. Zij zijn de slachtoffers wanneer het misloopt. En ook de belastingbetaler. Want de overheid zal niet anders kunnen dan bijspringen. Net zoals bij de bankencrisis. Toen werd duidelijk wat er gebeurt bij een al te groot vertrouwen in het zelfregulerend vermogen van de marktprincipes. De torenhoge winsten vloeiden in de wonderjaren naar de investeerders. Maar toen de zeepbel uiteenspatte mocht de overheid, en dus de belastingbetaler, opdraaien voor de verliezen. Dat is in de zorg niet anders. Het is privé-investeerders niet te doen om de mensen en de zorg, maar om rendement. De winstlogica eist altijd haar rechten op. Ten koste van de meest kwetsbaren.

In een recent gestemde motie vragen de Vlaamse volksvertegenwoordigers het Rekenhof om een onderzoek te doen naar de financiële stromen van de woonzorgcentra. Hiermee schuiven ze het probleem netjes door naar de verdere toekomst. Terwijl er NU een probleem is dat om doortastende maatregelen vraagt. Alle aanbieders in de sector moeten verplicht worden om voor beleid en burgers hun financiële en bestuurlijke werking transparant te maken, volgens een opgelegde uniforme boekhouding. Dat vraagt een dringende herziening van een aantal artikels in het woonzorgdecreet van 2019. Hiermee langer wachten is schuldig verzuim. De situatie is nu precair in de ouderenzorg, maar de commercialisering is aan een opmars bezig in alle sectoren van zorg en welzijn. Laat de middelen in de vorm van subsidies door de overheid integraal naar de zorg en de medewerkers gaan, en niet doorstromen naar de vastgoedfondsen of aandeelhouders.

Ondertekenaars

Stefaan Berteloot (Zorggezind), Paul Callewaert (Solidaris), Margot Cloet (Zorgnet-Icuro), Caroline Copers (Vlaams ABVV), Naomi De Bruyne (Steunpunt Mantelzorg), Jan De Maeseneer (em. Universiteit Gent), Ann Demeulemeester (Zorggezind), Mark De Soete (Okra), Ann De Sutter (Universiteit Gent), Hendrik Delaruelle (Vlaams Welzijnsverbond), Hilde Deneyer (Vlaams Apothekersnetwerk), Piet Hoebeke (Universiteit Gent), Johan Leman (Foyer), Mark Leys (VUB), Koen Lowet (Vlaamse Vereniging Klinisch Psychologen), Olivier Remy (ACV Puls), Marleen Roesbeke (SOM), Mark Selleslach (ACV Puls), Matthias Somers (Denktank Minerva), Else Tambuyzer (Vlaams Patiëntenplatform), Johan Van Eeghem (BBTK), Gijs Van Pottelbergh (Academisch Centrum voor Huisartsengeneeskunde KU Leuven), Luc Van Gorp (CM), Karin Van Mossevelde (i-mens), Nils Vandeweghe (Vlaamse Ouderenraad), Dirk Verleyen (Axxon), Peter Wouters (Beweging.net)

Jonge mantelzorgers in het hoger onderwijs: ondersteuning op maat is nodig

Posted by on in Blog, Onderzoek, Opinie, Persbericht

“Ik ben de topsporter van mijn gezin”

Op mantelzorg staat geen leeftijd. Eerder onderzoek toonde aan dat 1 op 3 jongeren tussen 18 en 25 jaar zorg opneemt voor iemand in diens omgeving [1]. Toch is deze groep mantelzorgers niet zichtbaar. Niet in de maatschappij, maar ook niet in het hoger onderwijs. Daar willen HOGENT, Erasmushogeschool Brussel en Steunpunt Mantelzorg verandering in brengen. De resultaten van hun project en onderzoek geven voedingsbodem aan de acties in het Vlaams Mantelzorgplan 2022-2024 om ondersteuning op maat te geven aan jonge studerende mantelzorgers.

In 2021 startten de 2 hogescholen en de mantelzorgvereniging met een project en studie over jonge mantelzorgers in het hoger onderwijs. Prof. Benedicte De Koker, coördinator van het onderzoekscentrum 360° zorg en welzijn van HOGENT licht toe: “Informele zorg is een belangrijke pijler in ons werk als onderzoekscentrum. Zo deden we in 2020 een studie naar de beleving van mantelzorgers van de COVID-19-crisis en werkten we mee aan de evaluatie van het Vlaams Mantelzorgplan 2016-2020. Tegelijk stelden we vast dat er aan onze eigen hogeschool nog verbetering mogelijk was in de zichtbaarheid en ondersteuning van jonge mantelzorgers. We startten daarom met een traject en daaraan gekoppeld onderzoek.”

De resultaten van het onderzoek zijn ontluisterend. 55 procent van de jonge studerende mantelzorgers ervaart de combinatie tussen studie en mantelzorg als moeilijk tot zeer moeilijk. In de infographic staan de andere resultaten. Een van de deelnemende studenten zegt: “Ik ben de topsporter van mijn gezin”. Alleen wordt die grote inspanning niet op een structurele manier erkend in de hogescholen. “De studie toont hoe onbekend mantelzorg is, maar ook hoe nodig het is om aan ondersteuning van studerende mantelzorgers te werken. Dit onderzoek maakt het mogelijk om veranderingsprocessen in de hogescholen in gang te zetten.”, vult Minne Huysmans van Erasmushogeschool Brussel aan.

Verandering vraagt draagvlak, bij directie, lesgevers, trajectbegeleiders, etc. En het onderzoek toont aan dat die er is, zegt Freya Ponteur van HOGENT, die het onderzoek leidde: “We hebben drie belangrijke groepen bevraagd: studenten, trajectbegeleiders en lesgevers. Ik was aangenaam verrast dat lesgevers ervoor openstaan om bepaalde ondersteunende maatregelen toe te kennen aan studerende mantelzorgers, en niet alleen tijdens de examens maar ook tijdens het jaar. Het vraagt veel van lesgevers om extra ondersteuning te bieden, maar de bereidheid is er.”

Met de onderzoeksresultaten kunnen HOGENT en Erasmushogeschool Brussel hun eigen ondersteuningsbeleid verder uitwerken. “Toch zou het jammer zijn, mocht het bij deze twee hogescholen blijven”, meent Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg. “Er studeren aan elke hogeschool en universiteit jonge mantelzorgers. Die jonge mantelzorgers moeten we stimuleren om hun studie af te maken en ondersteunen zodat ze zich goed in hun vel voelen. ”

HOGENT, EhB en Steunpunt Mantelzorg zien het nieuwe Vlaams Mantelzorgplan van Minister Crevits als een ideale opportuniteit om de geleerde lessen uit te dragen over alle Vlaamse hoger onderwijsinstellingen. De drie organisaties willen zich dan ook engageren om dit onderdeel van het Mantelzorgplan mee uit te werken.

Onderzoek:
Freya Ponteur
Naomi De Bruyne, Benedicte De Koker, Minne Huysmans, Matti Joos, Deborah Lambotte, Angelika Putman, Joeri Van den Brande, Elfie Van Ranst, Pieter Vanreybrouck

360° Zorg en Welzijn – HOGENT & EhB – Steunpunt Mantelzorg

Contact HOGENT
Freya Ponteur,
0486/76.96.86
Freya.ponteur@hogent.be
www.hogent.be

Contact Erasmushogeschool Brussel
Minne Huysmans
0479 52 29 91
Minne.huysmans@ehb.be
www.erasmushogeschool.be

Contact Steunpunt Mantelzorg
Naomi De Bruyne
0493 16 58 92
naomi.debruyne@steunpuntmantelzorg.be 
www.steunpuntmantelzorg.be

[1] Bracke, M., Mortelmans, D., Declercq, A., Raeymaeckers, P., De Koker, B., Heylen, L. (2022). Zorgenquête 2021: Inhoudelijk rapport. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Posters onderzoek:
(1) ervaring studerende mantelzorers.
(2) ervaring lesgevers.

Vlaamse Regering keurt nieuw Vlaams Mantelzorgplan goed.

Posted by on in Blog, Persbericht

De kogel is door de kerk. Het nieuwe Vlaamse Mantelzorgplan is definitief goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Om alle doelstellingen, die in het nieuwe Mantelzorgplan neergeschreven staan te realiseren, zal de Vlaamse Regering 1 miljoen euro investeren. Met dit bedrag zullen 5 projecten gelanceerd worden met als doel: meer erkenning en ondersteuning voor alle mantelzorgers.

We zijn tevreden met deze financiële injectie. De ambitieuze doelstellingen uit het mantelzorgplan worden zo kracht bijgezet. We zetten onze schouders onder deze uitwerking en zetten ons 100% in voor een voelbare impact bij mantelzorgers. Hieronder lees je het volledige persbericht van Hilde Crevits, Viceminister-president van de Vlaamse Regering & Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin:

Persbericht: goedkeuring mantelzorgplan door Vlaamse Regering

We zijn verheugd dat de Vlaamse Regering in het kader van het relanceplan groen licht geeft aan het Vlaams mantelzorgplan en de daaruit volgende projecten. Door 1 miljoen euro vrij te maken zet de Vlaamse Regering mantelzorg nadrukkelijk op de kaart, met erkenning van de meerwaarde van mantelzorg voor het zorg- en welzijnslandschap en de maatschappij.

Het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg en de erkende mantelzorgverenigingen werkten het afgelopen anderhalf jaar aan het mantelzorgplan in een intensief traject van participatie en co-creatie. In nauwe samenwerking met een ruime groep van stakeholders, niet-erkende verenigingen en beleidsdomeinen zoals werk, onderwijs en jeugd willen we de zichtbaarheid van mantelzorg op de werkvloer, op school en in de samenleving vergroten. Mantelzorgers die nog te vaak onder de radar blijven, bijvoorbeeld jonge mantelzorgers, kunnen door deze (h)erkenning beter worden ondersteund.

Met de goedkeuring van de Vlaamse Regering gaan we gemotiveerd van start met de volgende projecten:

• Mantelzorgbeleid op het werk
Zeven op tien mantelzorgers zijn beroepsactief. (H)erkenning van mantelzorgers op de werkvloer is dus erg belangrijk. In dit project worden personeelsdiensten, werknemers- en werkgeverscentrales gesensibiliseerd en zetten we in op de implementatie van methodieken rond mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.

• Mantelzorgondersteuning bij scharniermomenten
Mantelzorgers geven aan dat ze bij een opname vaak nog onvoldoende gehoord worden. Via proeftrajecten zetten we in op het volwaardig betrekken van de mantelzorger, en dit zowel door het beluisteren van hun verhaal als het verschaffen van informatie. Er wordt specifiek ingezet op de verhuis naar een woonzorgcentrum en het (nakend) overlijden van de zorgvrager.

• Jonge mantelzorgers
In dit project hebben we aandacht voor de haalbaarheid van mantelzorg op jonge leeftijd. Zorgaanbieders, jeugddiensten en onderwijs worden gesensibiliseerd over de thematiek. We zetten samen trajecten op ter ondersteuning van jonge mantelzorgers.

• Psychologische begeleiding voor mantelzorgers
Een intensieve mantelzorgsituatie kan voor emotionele belasting zorgen. Dit project wil voorzien in psychologische begeleiding voor mantelzorgers. We zetten in op mantelzorgondersteuning door te linken naar de eerstelijnspsychologische functie, maar ook via psycho-educatiepakketten.

• Optimalisering mantelzorgers.be
Belangrijk bij de ondersteuning van mantelzorgers, is het verstrekken van heldere en toegankelijke informatie. In dit project optimaliseren we de website mantelzorgers.be tot een centraal, helder toegangspunt voor basisinformatie over mantelzorg.

Beschouw mantelzorgers als zorgverleners en geef hen ook prioritair een tweede boosterprik

Posted by on in Blog, Nieuws, Opinie, Persbericht

Mantelzorgers als prioritaire groep.

Persbericht – 07.2022

Steunpunt Mantelzorg pleit ervoor om ook mantelzorgers een tweede boosterprik te geven. Eerder deze week riep Zorgnet Icuro op om medewerkers in de zorg prioritair een boosterprik te geven. Steunpunt Mantelzorg vraagt de Hoge Gezondheidsraad om ook mantelzorgers als zorgverleners te beschouwen. Maar liefst 80% van de langdurige zorg wordt door mantelzorgers opgenomen. Zij hebben schrik om de persoon te besmetten waarvoor ze zorgen en zitten met de handen in het haar wanneer ze zelf uitvallen door een coronabesmetting.

Steunpunt Mantelzorg sluit zich aan bij de oproep van Zorgnet Icuro. Het aantal coronabesmettingen zit in stijgende lijn en het najaar moet nog komen. De doorgedreven vaccinatiecampagne heeft zijn nut bewezen, maar het effect van de laatste boosterprik begint te tanen. Daarom is het noodzakelijk om zorgverleners nu prioritair een boosterprik te geven.

In de vorige vaccinatiecampagnes werden mantelzorgers niet als prioritaire groep beschouwd. Nochtans staan zij in voor 80% van de langdurige zorg. Onderzoek van Steunpunt Mantelzorg en HOGENT toont aan dat mantelzorgers zeer bezorgd zijn over een mogelijke besmetting. 80% van de mantelzorgers is ongerust dat de zorgvrager corona zal krijgen en 60% dat ze zelf corona zullen krijgen.

In het onderzoek getuigde een mantelzorger anoniem:

“Ik heb zelf 3,5 weken geworsteld met corona, mijn man die dementie heeft kon niet voor mij zorgen. Er was geen eten in huis waardoor ik 4 kilo ben afgevallen.”

Naomi De Bruyne, coördinator Steunpunt Mantelzorg: “Mantelzorgers hebben dezelfde vragen en angsten als beroepskrachten. Wie zal de zorg overnemen als de mantelzorger uitvalt? En wie zorgt voor de mantelzorger zelf wanneer die besmet is?”

Daarom ondersteunt de mantelzorgvereniging de oproep van Zorgnet Icuro, maar pleit ze met aandrang om mantelzorgers als zorgverleners te beschouwen en hen een boosterprik te geven.

“Ze zijn een cruciale en onmisbare schakel in de zorg. Laten we leren uit de eerdere ervaringen en mantelzorgers niet opnieuw door een storm van vragen en bezorgdheden laten gaan. Ook zij willen veilig kunnen zorgen. We hopen dan ook de Hoge Gezondheidsraad mantelzorgers zal meenemen in hun advies over een tweede boosterprik,” besluit Naomi De Bruyne.

Lees ons artikel ook via: 

Steunpunt Mantelzorg vraagt ook tweede boosterprik voor mantelzorgers | Binnenland | hln.be

Steunpunt Mantelzorg werkt mee aan 6 zorgzame buurten in Vlaanderen en Brussel

Posted by on in Blog, Geen categorie, Nieuws, Persbericht

Alle ingediende projectvoorstellen (6) m.b.t. Zorgzame Buurten zijn goedgekeurd.

Minister Beke keurde in totaal 119 aanvragen goed in het kader van de projectoproep Zorgzame Buurten. In 6 daarvan zal Steunpunt Mantelzorg een actieve rol spelen om een buurtgerichte en nabije ondersteuning van mantelzorgers te ontwikkelen.  

In een zorgzame buurt helpen en kennen bewoners elkaar. Zorgvragers krijgen er de nodige ondersteuning van professionele zorgverleners, mantelzorgers, buurtbewoners, verenigingen, lokale besturen… Jong en oud helpen elkaar om vitaal te blijven en zich omringd te voelen. In een zorgzame buurt is er ook een samenwerking tussen de informele zorg en professionele zorg. Door formele (vb. thuisverpleging) en informele hulp (vb. door je buur of een lokale organisatie) op een slimme manier met elkaar te combineren, ontvangt iedereen de hulp of zorg die hij of zij nodig heeft. En het maakt dat mantelzorgers niet alle zorg zelf moeten dragen, maar die kunnen delen met verschillende personen en organisaties.

Zo ondersteunen zorgzame buurten de levenskwaliteit van iedereen in de buurt. Dat is meer dan een goede gezondheid: zich goed voelen, thuis voelen en volop genieten van het leven zijn minstens even belangrijk.

Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg: “Als mantelzorgvereniging zien wij heel wat opportuniteiten in een buurtgerichte, nabije ondersteuning van mantelzorgers. De projecten Zorgzame Buurten zijn voor ons een kans om mantelzorgers een gelijkwaardige plek in de zorg te geven, samen met professionele hulpverleners en burenhulp. We zetten onze schouders daarom onder een aantal projecten, onder andere samen met onze partner i-mens. In die projecten gaan we mensen en organisaties met elkaar verbinden, zodat we zorgvragers en mantelzorgers een totaaloplossing kunnen bieden.”

Steunpunt Mantelzorg zet de schouders onder 6 projecten. Op onderstaande kaart vind je de locaties waar Steunpunt Mantelzorg als partner zal deelnemen. Meer info over de projecten vind je hier:

Pleidooi: extra ondersteuning van chronisch zieke kinderen en hun ouders.

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Naomi De Bruyne, coördinator van Steunpunt Mantelzorg, werd gisteren (online) uitgenodigd om de commissie welzijn van het Vlaams Parlement toe te spreken. Ze hield een pleidooi waarin ze meer aandacht vroeg naar specifieke ondersteuning en zorg voor chronisch zieke kinderen en hun ouders.

Wanneer een chronisch ziek kind en de ouders in het ziekenhuis verblijven worden ze omringd door specialisten die dag en nacht voor hen klaarstaan. Het ziekenhuis is dan voor hen een veilige en vertrouwde omgeving. Die veilige omgeving valt (vaak) weg wanneer het kind het ziekenhuis mag verlaten. De gespecialiseerde zorg van het ziekenhuis is er niet meer en de ouders hebben het gevoel er alleen voor te staan. Dit zorgt voor heel wat stress en kopzorgen bij ouders en bij betrokken personen. Er is nood aan gespecialiseerd professionele hulp om niet alleen medische handelingen goed toe te passen maar ook om het kind en de ouders terug de kans te geven om het leven terug op te nemen. Kinderen en ouders verdienen de juiste zorg en ondersteuning op het juiste moment, in de thuisomgeving, op school en op de werkplek.

“Je zoekt geen zorg voor je kind met een chronische ziekte enerzijds en hulp voor je gezin anderzijds. Je zoekt een oplossing voor alles tegelijk.” (Sihem, mama van Kenza).

Helaas wringt daar het schoentje. Niet elke crèche, school of buitenschoolse opvang wil of heeft de mogelijkheid om een kindje met een chronische aandoening toe te laten. Terwijl het net wél belangrijk is voor kinderen om te kunnen spelen, leren en ontdekken met andere leeftijdsgenootjes. Ook voor de ouders is de situatie allesbehalve evident. Naast de zorgtaken moet je terug aan het werk, je moet op zoek naar de juiste ondersteuning in het complexe zorglandschap, je hebt een partnerrelatie, je wil terug deelnemen aan het sociale leven, je wil terug ‘mama’ of ‘papa’ zijn (en niet enkel zorgverlener), enzoverder. Als ouder en mantelzorger wil je geen oplossing voor één aspect maar voor al deze aspecten.

Een veelzijdige ondersteuning waarbij mantelzorgers geholpen worden op verschillende aspecten van hun leven is daarom noodzakelijk:

  • Thuisverpleegkundigen die gespecialiseerde zorg aan huis kunnen geven;
  • Gezinszorg om het huishouden en de alledaagse ondersteuning draaiende te houden;
  • Crèches en scholen waar chronisch zieke kinderen zorg kunnen krijgen;
  • Een werkgever die flexibel is;
  • Verlofstelsels die zorg en werk mogelijk maken.

Zorg is maar één puzzelstukje van het leven. Kinderen moeten kind kunnen zijn. Net als ouders vooral ouders moeten kunnen zijn.

De hoorzitting is te herbekijken via deze link.

De hoorzitting werd georganiseerd naar aanleiding van een conceptnota voor nieuwe regelgeving over de invoering van verpleegkundige respijtzorg in het thuismilieu voor chronisch zieke kinderen. Ingediend door Freya Saeys, Maurits Vande Reyde, Gwenny De Vroe, Jean-Jacques De Gucht, Steven Coenegrachts en Stephanie D’Hose.

Persbericht: Dag van de Mantelzorg

Posted by on in Blog, Opinie, Persbericht

Een botanische tuin door en voor mantelzorgers.

Op 23 juni zetten we traditiegetrouw mantelzorgers in de bloemetjes. Een welverdiende merci voor alle zorg die ze opnemen voor iemand die hen lief is. Maar mantelzorgers bedanken is niet voldoende. Steunpunt Mantelzorg, Liever Thuis LM en Coponcho pleiten voor structurele ondersteuning op verschillende vlakken, het hele jaar door. “Wij willen geen verwelkte bloemen na de actiedag, maar een botanische tuin aan ondersteuning voor mantelzorgers. Een tuin waarin mantelzorgers ook de vruchten kunnen plukken van een goed beleid.”

Als je partner, kind, ouder, vriend of buur ziek wordt of een handicap, psychische problematiek of andere zorgbehoefte heeft, rol je in mantelzorg. Het voelt vanzelfsprekend en normaal aan om je dierbare te ondersteunen en te helpen. Dat doet maar liefst 1 op 5 Vlamingen.[1]

Hoewel ruim 8 op 10 mantelzorgers een goed gevoel heeft bij hun mantelzorg, zelfs in COVID-tijden, is het voor hen niet altijd evident om die zorg op te nemen en te blijven dragen[2]. Soms komt het welzijn en de gezondheid van de mantelzorger onder druk te staan door de zorgzwaarte en de verschillende rollen die ze combineren. Hun draagkracht is niet oneindig. Steun op maat is nodig. En liefst structureel.

Structurele steun

We zien goede beleidsinitiatieven ontspruiten. Bijvoorbeeld de middelen voor zorgzame buurten in Vlaanderen, waar zorg gedeeld wordt door formele en informele spelers. Of het nieuwe Vlaams Mantelzorgplan dat in opmaak is. Ook op federaal niveau leeft het thema mantelzorg. Sinds de lancering van de officiële erkenning voor mantelzorgers op 1 september 2020 vroegen reeds meer dan 10.000 mantelzorgers een statuut aan. Veel mantelzorgers blijven echter met een leeg gevoel achter door de vele hiaten in deze wetgeving. Zo geven mantelzorgers aan dat de wetgeving te ingewikkeld is, vooral een administratieve procedure is, en het mantelzorgverlof niet op maat gemaakt is van mantelzorgers.

En daar knelt nog teveel het schoentje. Wij hebben als mantelzorgverenigingen de expertise en kennis over hoe die botanische tuin aan ondersteuning verzorgd kan worden. Die expertise hebben we opgebouwd doorheen jaren nauw contact met allerhande mantelzorgers. Zo hebben we een goed zicht op welke voedingsstoffen nodig zijn om er een sterke en levendige tuin van te maken voor mantelzorgers. We weten bijvoorbeeld dat mantelzorgers snakken naar flexibele verlofstelsels die het zowel praktisch als financieel haalbaar maken om werken en zorgen te combineren. Toch worden wij, en dus ook de stem van de mantelzorger, te weinig gehoord.

We vragen dan ook meer inspraak bij de opmaak, implementering,  opvolging en evaluatie van beleidsinitiatieven zoals het mantelzorgstatuut, het Vlaams dementieplan en het Vlaams Mantelzorgplan. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat het mantelzorgstatuut wel een volwaardige erkenning biedt en sociale rechten geeft aan mantelzorgers. En kunnen we van het Vlaams dementieplan en het Vlaams Mantelzorgplan echte instrumenten maken die de randvoorwaarden creëren om het mantelzorgbeleid van de komende jaren in volle bloei te laten komen.

Contact Steunpunt Mantelzorg
Naomi De Bruyne, 0493 16 58 92
naomi.debruyne@steunpuntmantelzorg.be
www.steunpuntmantelzorg.be

Contact Liever Thuis LM
Mario Schelfhout, 02 542 87 09
Mario.schelfhout@lm.be
www.lieverthuislm.be

Contact Coponcho
Sarah Van den Bogaert,
0474 38 61 82
Sarah.vandenbogaert@coponcho.be
www.coponcho.be

[1] SVR. (2015). Informele zorg in Vlaanderen in dalende lijn? Vlaams Overheid.
[2] Lambotte, D., De Koker, B., De Bruyne, N. & De Witte, N. (2020).  De beleving van mantelzorgers in tijden van COVID-19 Onderzoeksrapport. Gent: Hogeschool Gent & Steunpunt Mantelzorg. Te raadplegen via: Hogeschool Gent Onderzoek mantelzorgers tijdens coronaperiode

PERSBERICHT: Prioritering mantelzorgers in de vaccinatiestrategie

Posted by on in Mantelzorg en corona, Nieuws, Opinie, Persbericht

De vaccinatiestrategie: wat met de mantelzorger?

Neem mantelzorgers mee op als prioritaire groep.

Van de kleine klusjes en ondersteuning tot de grote zorgen: mantelzorgers maken het verschil voor onze ouderen, personen met een handicap of (chronische) ziekte. Toch staan ze nergens vermeld in de vaccinatiestrategie. Het Vlaams Mantelzorgplatform, de overkoepelende organisatie van de zes erkende mantelzorgverenigingen, trekt aan de alarmbel. We pleiten ervoor om mantelzorgers samen met de risicopatiënten te vaccineren.

De COVID-19-crisis treft vele mensen hard. Nu de derde golf aan de horizon opdoemt, is het vaccin voor veel mensen een houvast om vol te houden. We hunkeren naar gezelligheid, mensen om ons heen en vrijheid. Het vaccin belooft beterschap.

De overheid maakt terecht een plan van aanpak, om mensen in de zorg en risicogroepen eerst te vaccineren. Voor hen zijn de gevolgen van de pandemie des te ingrijpend. Als Vlaams Mantelzorgplatform zien we echter één grote ontbrekende groep: de mantelzorgers.

Mantelzorgers zorgen voor een dierbare die door een handicap, chronische ziekte, ouderdom, psychische kwetsbaarheid of een andere aandoening hulp nodig heeft. Het kan gaan over hulp in het huishouden, bij administratie, vervoer, persoonlijke zorg, emotionele steun, enz. Naar schatting zijn er in Vlaanderen meer dan 600.000 mantelzorgers.

Druk op mantelzorg toegenomen tijdens crisis

De maatregelen zorgden ervoor dat de formele zorg en de hulp uit het eigen netwerk deels is weggevallen. Daardoor nemen mantelzorgers tijdens deze crisis meer taken op dan voorheen. Ze combineren deze taken veelal met hun gezin, studies en/of werk. Een recente studie van Lambotte et al. (2020[1]) stelt dat de crisis de werk-zorg-leven balans van veel mantelzorgers drastisch verstoort, en ze hierdoor veel druk en stress ervaren. 1 op 3 mantelzorgers slaapt slecht door kopzorgen en voelt zich depressief. En de helft van de mantelzorgers zegt continu onder spanning te zijn.

De angst op besmetting is bij deze groep groot. 82.4% van de mantelzorgers rapporteren in de studie angstig te zijn dat hun naaste corona zal krijgen en 61% is angstig zelf besmet te worden.

Cruciale schakel in de zorg

De vaccinatiestrategie gaat voorbij aan de cruciale rol die mantelzorgers opnemen in de zorg. Naar schatting 80% van alle langdurige zorg in Europa wordt opgenomen door mantelzorgers (Hoffmann & Rodrigues, 2010). Als een mantelzorger ziek wordt of uitvalt door quarantaine, kan dit dramatische gevolgen hebben voor de persoon die zorg nodig heeft. Het beschermen van de mantelzorger draagt dan ook bij aan het extra beschermen van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood. De mantelzorger kan immers de zorg en ondersteuning blijven opnemen, al dan niet complementair aan de professionele hulp. We garanderen zo zorgcontinuïteit voor de meest kwetsbare mensen tijdens deze COVID-19-crisis en verlichten extra druk bij de professionele zorgverleners.

Erkenning door vaccinering

Het Vlaams Mantelzorgplatform vraagt erkenning voor de cruciale rol die mantelzorgers opnemen door hen mee op te nemen als prioritaire groep in het vaccinatiebeleid. Het is voor ons belangrijk dat alle mantelzorgers, zowel zij die naasten begeleiden in collectiviteiten als in thuiscontext, hoog op de agenda staan.

We beseffen dat mantelzorgers een zeer omvangrijke en heterogene groep omvatten en dat het in de huidige context moeilijk is om hen in zijn volledigheid en op een snelle en efficiënte manier in kaart te brengen. Daarom vragen we om in eerste instantie mantelzorgers samen met de risicopatiënten met onderliggende gezondheidsproblemen te vaccineren, en meer specifiek de mantelzorger die behoort tot de gezinsbubbel of het knuffelcontact van de patiënt.

Het Vlaams Mantelzorgplatform stelt zich steeds constructief op om verder na te denken over de praktische implementering.

Onderzoek HOGENT & Steunpunt Mantelzorg: coronacrisis zet mantelzorgers onder druk
Volledig rapport van het onderzoek